---

Historisch Nieuwsblad - 3 nummers voor EUR 9.00 Historisch Nieuwsblad - 3 nummers voor EUR 9.00 Historisch Nieuwsblad - 3 nummers voor EUR 9.00 Historisch Nieuwsblad - 3 nummers voor EUR 9.00 Historisch Nieuwsblad - 3 nummers voor EUR 9.00

---

T.g.v. de geweldig stijgende populariteit van dit verhaal (dank, dank, dank!) worden de financiële lasten per maand voor onze Engelfriet site ook steeds hoger..... En dus zijn we op zoek naar sponsors: zakelijk of privé. Interesse? Graag kontakt opnemen met hans@engelfriet.net Iedere bijdrage is van harte welkom !! Om het aantal GB / maand beheersbaar te houden, zijn wij helaas genoodzaakt foto's / prenten / kaarten etc als thumbnail weer te geven. Klik dus op de thumbnail voor het originele formaat en op BACK van je browser om weer terug te keren naar het verhaal. Ook de vierkantjes met rood kruisje zijn een thumb, die thumb bleek te klein om weer te geven...

---

Dit verhaal is een vervolg op het volgende verhaal

De Graven van Holland en Rotterdam
We gaan het in dit verhaal hebben over o.m. Philips de Goede, Karel de Stoute, eigenlijk over alle Graven vanaf het Bourgondische Huis en aan het eind ook een stamboom vanaf Karel de Stoute en iets over het instituut Paus, Maarten Luther en Saksen.

Uit ons vorige verhaal kopieren we even dit overzicht:

Westfriese of Hollandse Huis

• 839:
  Gerolf I (Gerulf)
  Graaf Gerolf van Holland (voor 885 - circa 896)
  Gerulf de Graaf van Friesland
  
  De naam Holland wordt als graafschap wordt pas voor het eerst in 1101 genoemd, daarvoor was het Friesland.
  
  

• Gestorven 940:
  Dirk I
  Diderik of Theodorik, ca 923-939:
  Graaf Dirk I van Holland
  Geboren circa 899, overleden circa 939.
  
  

• Gestorven ca. 983:
  Dirk II
  Geboren omstreeks 930, overleden 6 mei 988, samen met zijn vrouw begraven in de abdij te Egmond.
  In 938 vond de verloving van Dirk II plaats met Hildegard, de dochter van graaf Arnulf I van Vlaanderen.
  
  

• Gestorven 993:
  Arnulf van Gent
  Graaf Arnulf van Holland, geboren te Gent, gesneuveld op 18-09-993, begraven te Egmond.
  
  

• 993-1039:
  Dirk III
  Geboren circa 981, overleden op 27-05-1039, begraven in de abdijkerk te Egmond.
  
  

• 1039-1049:
  Dirk IV
  
  

• 1049-1061:
  Floris I
  Graaf van Holland geboren ca. 1017, vermoord 19 mei 1061, begraven te Egmond.
  
  

• 1061-1091:
  Dirk V
  Graaf van Holland, geboren tussen 1052-54, gestorven op 17 juni 1091, zoon van Floris I, begraven in de abdijkerk te Egmond.
  
  

• 1061-1064:
  Geertruid, weduwe van Floris I, voogd van Dirk V.
  
  

• 1064-1071:
  Robrecht de Fries, man van Geertruid, voogd van Dirk V.
  
  

• 1091-1122:
  Floris II, "Floris de Vette of Dikke".
  Graaf van Holland, zoon van Dirk V wordt geboren 1085, sterft 2 maart 1121, begraven in de abdijkerk te Egmond.
  
  

• 1122-1157:
  Dirk VI
  
  

• 1161-1191:
  Floris III
  
  

• 1191-1203:
  Dirk VII
  
  

• 1203:
  Ada, Dochter van Dirk VII
  
  

• 1203-1222:
  Willem I
  Vernoemd naar de broer van zijn moeder, de Schotse koning William the Lyon, geboren circa 1168.
  
  

• 1222-1234:
  Floris IV
  
  

• 1234-1256:
  Willem II
  
  

• 1256-1296:
  Floris V
  
  

• 1296-1299:
  Jan I
  
  

Henegouwse Huis

• 1299-1304:
  Jan II van Avesnes
  Graaf van Holland en Henegouwen.
  
  

• 1304-1337:
  Willem III
  
  

• 1337-1345:
  Willem IV
  
  

• 1345-1354:
  Margaretha van Henegouwen
  
  

Beierse Huis

• 1354-1389:
  Willem V
  
  

• 1389-1404:
  Albrecht
  
  

• 1404-1417:
  Willem VI
  
  

• 1417-1433:
  Jacoba
  
  

Bourgondische Huis

• 1433-1467:
  Filips I, de Goede
  
  

• 1467-1477:
  Karel I, de Stoute
  
  

• 1477-1482:
  Maria, de Rijke
  
  

Oostenrijks-Habsburgse Huis

• 1482-1493:
  Maximiliaan I
  
  

• 1494-1506:
  Philips II, de Schone
  
  

• 1506-1515:
  Maximiliaan I
  
  

• 1506-1555:
  Karel II
  
  Oftewel Karel I van Spanje en Karel V van Duitsland.
  
  

Spaans-Habsburgse Huis

• 1555-1581:
  
  Philips III
  
  Oftewel Philips II van Spanje
  
  

Vanzelfsprekend hebben we op onze site meerdere verhalen waar Philips II in voorkomt en uiteraard heeft Aad het nooit over Filips II, die man heette immers Philips, dat bekende bedrijf heet toch ook zoo....

Bijvoorbeeld dit verhaal:

Het Klooster paleis, het Escorial, van Philips II en ook natuurlijk iets over Philips II

Philips II

1548

Karel V
Het vorige verhaal eindigden we met deze kaart van het Bourgondische rijk na de opvolging van Jacoba van Beieren door Philips van Bourgondie.

Maar eerst was Aad nieuwsgierig wat hij er vroeger, in de jaren '50 over had geleerd:

Citaat uit dit verhaal :

Toen Aad op de Ds. G. A. van der Hooftschool zat, heeft hij het onderstaande werkstuk gemaakt en altijd heel goed bewaard.

Deze pagina is dus o.m. bedoeld om al die vragenstellers(sters) een hulp te geven bij het maken van een geschiedenis werkstuk, het niveau moet voor iedereen te behappen zijn, hoopt Aad...

Alleen jammer dat Google deze pagina niet kan indexeren....., maar misschien helpen de regels onder de plaatjes ??







In het Jaar 1 werd de Heiland geboren






Karel de Grote, 800






Jacoba van Beieren, 1400






Philips van Bourgondië, 1450






Karel V, 1500






Willem van Oranje, 1550

Aangezien dit sterk leek op het onderstaande prachtige boek, wat we ook al gebruikten in ons vorige verhaal,

Der Vaderen Erf

Het volgend jaar deden de Vlamingen, geholpen door de Brabanders, een inval in Holland, dat zij op Dordrecht en Haarlem na geheel veroverden. Veel weerstand bood de bevolking niet: mogelijk kon het de Hollanders niet zo heel veel schelen, of ze nu door een Vlaamse of een Henegouwse graaf geregeerd werden. Maar spoedig werd het anders. Witte van Haemstede wist met enige getrouwen uit het belegerde Zierikzee te ontsnappen en landde in de buurt van Zandvoort. Hier plaatste hij zijn banier met de Hollandse leeuw op de duintop de Blinkert.





De onechte zoon van Floris V, Witte van Haemstede plant de vlag van Holland, de Hollandse Leeuw, op een duin bij.....

Der Vaderen Erf

werd gered van de verovering door de Vlamingen
Witte Witte van Haemstede 's komst bracht de Hollanders in beweging.

De dappere, ridderlijke Witte van Haemstede, zoon van Floris V, kleinzoon van "Coninc" Willem II. Hem wilden ze dienen om de indringers te helpen verjagen. Honderden schaarden zich om de banier van de Hollandse Leeuw en binnen een week was er geen Vlaming meer in Holland te bekennen.
Ook de Brabanders moesten het veld ruimen en het beleg van Zierikzee werd opgebroken.

Graaf Jan stierf in 1304. Jonker Willem, de kranige verdediger van Zierikzee, volgde hem op. Deze graaf Willem III heeft zich de bijnaam van De Goede verworven.





Zijn opvolger, Graaf Willem IV, de Graaf die in 1340 aan Rotterdam stadsrechten verleende, kreeg ook een bijnaam. Maar die was niet zo mooi: de Franse koning noemde hem de woedende gek.

Graaf Willem IV was een echte vechtjas. Hij trok naar Portugal om er de Moren te bestrijden, naar Pruisen om daar heidenen te beoorlogen, en in de oorlog tussen Engeland en Frankrijk trok hij partij voor de koning van Engeland. Ter afwisseling maakte hij een pelgrimstocht naar het Heilige Land, of nam deel aan tournooien. Hij maakte ruzie met Utrecht en sloeg met een leger van 1300 ridders en 30.000 krijgsknechten het beleg voor deze stad. Bisschop Jan van Arkel, die in Frankrijk vertoefde, keerde ijlings naar zijn zwaar geteisterde stad terug en wist een vrede te verkrijgen, nadat vierhonderd van de aanzienlijkste burgers, blootshoofds en barrevoets, de graaf genade hadden moeten afsmeken.





1345

Graaf Willem IV wordt, na een belegering, de stadssleutels van Utrecht aangeboden
de hoge (!) Utrechtse delegatie mocht alleen een hemd dragen....
Intussen had Graaf Willem IV alweer nieuwe krijgsplannen. Hij wilde de Friezen gaan bestrijden en eiste van bisschop Jan van Arkel, dat deze hem vergezellen zou.





1250 - 1412

De Burght Arkel bij Gorinchem
op een sleutelpositie tussen Holland, Utrecht en Gelre
Met een legertje van ridders stak hij de Zuiderzee over. Een storm sloeg de vloot uiteen en zo kwamen de schepen niet op dezelfde tijd aan de kust van Friesland. Toen maakte Graaf Willem IV een van de grootste fouten, die een veldheer maken kan: hij onderschatte zijn tegenstanders. In plaats van te wachten, tot de afgedwaalde schepen zich weer bij hem hadden gevoegd, ging hij meteen aan land en stond zodoende met een veel te kleine legermacht tegenover de onstuimige Friezen. In de strijd, die nu ontbrandde, was een nederlaag onvermijdelijk.

Graaf Willem IV, de Graaf die in 1340 aan Rotterdam stadsrechten verleende, werd gedood door een pijlschot in het hoofd.





Graaf Willem IV sneuvelt bij Warns

al dan niet via een pijlschot in het hoofd
Over deze Slach by Warns in 1345, zoals de Friezen hem nog steeds herinneren, kompleet met gedenksteen, is natuurlijk heel veel geschreven, uiteraard door de Friezen en gelijk hebben ze:

gaan we aan de hand van dit boek ons verhaal vertellen over de Vereniging van de Nederlanden door de Graven van Holland, zeg vanaf Jacoba van Beieren tot en met Philips II en Maarten Luther of nee, laten we maar beginnen bij Philips de Goede, over Jacoba van Beieren hebben we het al zoo vaak gehad...enne het is best ingewikkeld, het volgende verhaal....:

Jacoba van Beieren op valkenjacht

Rechts te paard haar 4e echtgenoot Frank van Borselen

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Jacoba of iets anders en klik op ENTER

Graven uit het Hollandse Huis noemden zich ook reeds graaf van Zeeland. Toen dit huis uitgestorvèn was, kwamen Holland en Zeeland met Henegouwen onder één vorst. Dit was een stap op de weg naar éénwording van alle Nederlandse gewesten in Noord zowel als Zuid, die onder Karel V haar voltooiïng zou vinden.

Vóór hem werd dit streven krachtig bevorderd door de machtige hertog van Bourgondië, Philips de Goede.

Aan het hof van Philips de Goede (rechts)
Deze erfde ,van zijn vader Bourgondië, Franche Compté, Vlaanderen en Artois. Later kocht hij het graafschap Namen, erfde Brabant en Limburg, ontnam zijn nicht Jacoba van Beieren Holland, Zeeland en Henegouwen en verkreeg het hertogdom Luxemburg. Verder wist hij zijn zoon David tot bisschop van Utrecht te doen verkiezen; een neef van hem werd bisschop van Luik. Philips de Goede heeft er naar gestreefd van al deze gewesten één staat te maken en verder legde hij het er op toe de macht van de vorst zoveel mogelijk te vergroten.

De graven waren al van ouds gewoon geweest aan hun hof een raad van edelen ('S Graven Raad) te vormen, aan wie zij bij moeilijke beslissingen raad vroegen. Graaf Willem III had om dezelfde reden naast die raad van edelen reeds afgevaardigden van steden bijeengeroepen. Ook werd het in vele gewesten gewoonte de geestelijken op te roepen om advies te geven. Zo ontstonden de ver­gaderingen van de standen, stenden of staten.
Behalve om hen over regeringszaken te raadplegen, riep de vorst die Staten bijeen om hun de inwilliging van een z.g. bede te vragen, wanneer zijn eigen inkomsten niet toereikend waren. Nu heeft Philips de Goede, ter bevordering van de eenheid van zijn landen, de verschillende gewestelijke Staten enige malen in één grote vergadering bijeengeroe­pen. Zo ontstonden de vergaderingen van de Algemene Staten, de Staten-Generaal. Ook richtte Philips de bekende Orde van het Gulden Vlies op. Hierdoor hoopte hij de voornaamste adel uit zijn verschillende gewesten nauwer aan zich te verbinden.

De Orde van het Gulden Vlies werd in 1430 ingesteld door Philips de Goede. De dragers van de Orde van het Gulden Vlies, de Vliesridders genoemd, hadden een belangrijke stem bij alle belangrijke beslissingen van de Landsheer.

De Orde van het Gulden Vlies is waarschijnlijk vernoemd naar de Griekse Mythe m.b.t. de avonturen van Jason op jacht naar het Gulden Vlies.

Be­kend is de sprookjesachtige weelde, die aan het hof van Philips de Goede heerste. De grote geldsommen, die de vorst hiervoor nodig had, verkreeg hij voor een belangrijk deel uit zijn Nederlandse gewesten. Nu onder Philips' krachtige bestuur een einde was gekomen aan de vele partij twisten werden deze lan­den weer opnieuw tot bloei gebracht. Niet ten onrechte heeft men deze vorst de bijnaam van "de Goede" gegeven.

Volleerd ruiter, stoutmoedig jager, ervaren zeeman, uitmuntend schutter en worstelaar, stoere werker, mede dank zij een krachtige lichaamsgesteldheid, hoffelijk, kunstzinnig, weldadig, vroom, maar ook achterdochtig en wantrouwend, driftig en eigenzinnig, rusteloos en avontuurlijk en bovenal grenzenloos eerzuchtig, zo wordt de vorst ons geschetst, die Philips de Goede opvolgde en in de geschiedenis bekend is als Karel de Stoute.
Karel zette het werk van zijn vader voort: naar buiten afronding van zijn gebied, naar binnen versterking van de vorstelijke macht en bevordering van de eenheid zijner gewesten.

In ons land heeft hij zijn gebied uitgebreid met het hertogdom Gelre. Reinoud II, de eerste hertog van Gelre, werd opge­volgd door Reinoud III. Maar diens broeder Eduard, eiste een deel van dit gewest voor zich op. Ook daar waren de edelen in twee kampen verdeeld: de Hekerens en de Bronkhorsten. Welnu, de Hekerens kozen partij voor Reinoud, de Bronkhorsten voor diens broeder.

Ook de steden namen deel aan de strijd en zo kwam over deze anders zo welvarende streken diepe rouw. Kastelen werden verwoest, stad en land geplunderd en gebrandschat. In de slag bij Tiel wist Eduard de over­winning op zijn broeder te behalen. Hij liet hem in de gevangenis opsluiten. Tien jaar lang heeft Eduard toen ge­regeerd.

In 1371 reisde hij naar Den Haag om daar zijn bruiloft te vieren met een dochter van hertog Aelbrecht van Beieren.

Graaf Aelbrecht van Beieren
De feesten waren in volle gang, toen een bode Eduard kwam berichten, dat de Brabanders het land van zijn zwager, de hertog van Gulik, waren binnenge­vallen. Dadelijk steeg hij te paard en snelde zijn zwager te hulp, maar hij ijlde de dood tegemoet: Hij werd ver­moord na de slag tegen de Brabanders, bij Baesweiler.

Reinoud werd nu uit zijn gevangenschap verlost, doch stierf kort daarop. Hij werd opgevolgd door zijn neef Willem van Gulik. Daarna regeerde Reinoud IV in Gelre. Deze werd opgevolgd door Arnoud van Egmond, die het een groot deel van zijn onderdanen niet naar de zin maakte. Aan het hoofd van deze ontevredenen stelden zich Arnouds zoon Adolf en diens moeder. Adolf ging in zijn opstandigheid zelfs zó ver, dat hij zijn oude vader op een koude winternacht, nauwelijks gekleed, van het slot te Grave liet wegvoeren. Opnieuw brak in Gelre de strijd uit.

Toen verscheen Karel de Stoute op het toneel. Nadat hij Adolf bewogen had zijn vader vrij te laten, stelde hij op een samenkomst der drie vorsten voor, dat Arnoud weer de hertogstitel zou krijgen, maar dat Adolf als ruwaard Gelre zou besturen. Dit weigerde Adolf. Zijn vader, die indertijd afstand had gedaan, moest niet meer regeren, zo meende hij.
Nu greep Karel krachtig in en zette Adolf gevangen. Maar ook de Geldersen waren de oude hertog moe en daarom verpandde Arnoud zijn land aan de Bourgondiër. Twee jaar later rukten diens troepen Gelre binnen en Karel werd als hertog gehuldigd. Een koningskroon! Dat was het ideaal waar de' eer­zuchtige Bourgondiër naar streefde. Om dit te bereiken had hij de Duitse keizer, Frederik III, nodig. Te Trier kwam het tot besprekingen tussen die beiden. Hertog Karel verscheen met al de pracht en praal, die hij vermocht ten toon te spreiden.

1473

Intocht van Karel de Stoute in Trier
In ruil voor de koningskroon zou Karel zijn enig kind, Maria, ten huwelijk geven aan 's keizers zoon Maximiliaan. Of de van nature wantrouwende keizer getwijfeld heeft aan de oprechtheid van Karels bedoelingen, of hij, bij de verblindende pracht waarmee de Bourgondiër aller bewondering afdwong, eerst recht beseft heeft over welk een macht deze beschikte, of Frederik het oor geleend heeft aan afgezanten van Karels aartsvijand, Lodewijk XI van Frankrijk, de "Franse reuzenspin" , die- langzaam maar gestaag zijn web spon over de "Bourgondische leeuw", - zeker is, dat de keizer juist vóór de dag, waarop de kroningsplechtigheid zou plaats hebben, des nachts in alle stilte Trier verliet.

Karel trok na strijd aan de Rijn naar het hertogdom Lotharingen en veroverde dit. Hierna trok hij over de Jura om de Zwitsers te tuchtigen die, opgestookt door Lodewijk XI, een inval in Bourgondië hadden gedaan.
Bij Granson werden Karels troepen door dit vrijheidslievende volk echter smadelijk uiteengeslagen. Nu sloeg Karel het beleg voor Murten. Opnieuw kwamen de Zwitsers tegen hem in het veld en ook ditmaal werd zijn leger totaal verslagen. De Zwitsers viel een onnoemelijke buit in handen. Half waanzinnig van woede sloot Karel zich op in een kasteel in de bergen. Daar bereikte hem de jobstijding, dat hertog René van Lotharingen kans had gezien zijn gebied te heroveren. IJlings verzamelde Karel nu alle troepen, die hij maar bijeen kon krijgen. Midden in de winter trok hij opnieuw dit land binnen en sloeg het beleg voor de hoofdstad Nancy. René kwam met een leger om de stad te ontzetten.

Dit gelukte hem volkomen. De 5de Januari 1477 ging Karels geluksster voor goed ten onder: hij leed een zware nederlaag, en sneuvelde.

Twee dagen later vond men zijn verminkte lijk, vastgevroren in het ijs van een poel. Karel de Stoute werd te Nancy begraven. Later liet zijn achterkleinzoon, keizer Karel V, het naar Luxemburg en vervolgens naar Brugge over­brengen, waar het werd bijgezet bij het stoffelijk overschot van Maria van Bourgondië.

Een page die Karel de Stoute had zien sneuvelen en de overwinnaars enkele dagen na de slag naar de plek des onheiIs voerde, behoedde hem nog voor een smadelijke ver­getelheid. Men trok zijn naakte, door verwondingen zwaar mismaakte lijk uit het moeras waarin het zat vastgevroren, en herkende Karel de Stoute amper nog aan zijn gebit, waarin enige tanden ontbraken, en aan de nagels van zijn vingers, die Karel de Stoute gewoon was langer te dragen dan ieder ander. Maar dat er ondanks deze kenmerken nog al­tijd ongelovigen waren die zijn dood in twijfel trokken en zijn wederverschijning tegemoet zagen, daarvan getuigt een passage uit de missive waarin Lodewijk de Elf­de de Bourgondische steden opriep naar de Franse kroon terug te keren. 'Mocht,' zo luidt de passage, 'hertog Karel nog in leven zijn, dan zijt gij van uw eed aan mij weer ontslagen.'

Philips de Goede was te zeer een verkwister om schatten te vergaren; toch trof Karel de Stoute in diens nalatenschap een grotere voorraad aan tafelserviezen, juwden, boeken, tapijten en lijnwaad aan dan drie rijke vorstenhuizen destijds te­zamen bezaten, en bovendien nog een schat van driehonderdduizend daalders in klinkende munt.
De rijkdom van Karel de Stoute en van het Bourgondische volk lag open en bloot op de slagvelden bij Granson, Murten en Nancy. Daar trok een Zwitserse soldaat Karel de Stoute de beroemde diamant van de vinger die lange tijd voor de grootste van Europa doorging en die nog altijd als tweede aan de Franse kroon prijkt; de onwetende vinder verkocht deze diamant voor één gulden.
De Zwitsers deden het gevonden zilver van de hand in ruil voor tin en het goud voor koper en scheurden de kostbare tenten van goudbrokaat aan stukken; de waarde van de aan zilver, goud en edelstenen gemaakte buit werd geschat op drie miljoen goudguldens. Karel de Stoute en zijn leger waren niet ten strijde getrokken om als vijanden te willen vechten, maar om als overwinnaars na de overwinning te pronk te lopen.

Koning Philips II liet op Karel de Stoute's laatste rustplaats een verguld koperen tombe oprichten, die men nog in Brugge kan bewonderen.

Voor zijn onderdanen was de dood van een vorst, die hen zo streng geregeerd had en door zijn vele oorlogen ontelbare offers had geëist, een grote opluchting. Voor Maria van Bourgondië waren de eerste maanden na de dood van haar vader Karel de Stoute een moeilijke tijd: Lodewijk XI viel dadelijk Bourgondië binnen en voegde dit gewest bij Frankrijk. Ook werden de Zuidelijke Nederlanden door hem beoorloogd. In deze nood riep Maria de Staten-Generaal bijeen. Deze, en een paar gewesten afzonderlijk, maakten van de gelegenheid gebruik om de vorstin ver­schillende voorrechten af te dwingen. De koning van Frankrijk wenste, dat Maria zou trouwen met zijn zoontje, de kroonprins. Dat prinsje was toen.. .. 7 jaar oud.
Zij gaf echter de voorkeur aan Maximiliaan van Oostenrijk, zoon van Keizer Frederik. Na hun huwelijk nam Maximiliaan voor zijn echtgenote de regering waar.

Op een dag in het voorjaar van 1482 was Maria met een groot gezelschap op jacht, toen haar paard struikelde en zijn berijdster ter aarde stortte. Ernstig gewond werd zij opgenomen; drie weken later stierf ze. Ze liet Maximiliaan twee kinderen na, Margaretha en Philips, welke laatste nu onder het regentschap kwam van Maximiliaan.

Maria van Bourgondie stort van haar paard
Maximiliaans bestuur als regent is een zeer onrustige tijd geweest. De Vlamingen wensten hem niet dadelijk te erkennen. De Gentenaren hielden zelfs een tijdlang zijn kindertjes in hechtenis, terwijl tijdens een verblijf in Brugge Maximiliaan zelf gevangen werd genomen! Men liet hem eerst vrij toen de keizer met een leger in aan­tocht was en Maximiliaan de Bruggenaars bezworen had, dat hij de vreemde troepen het land zou doen verlaten. Maar hij schond zijn eed, zodra hij in het leger van zijn vader was aangekomen. Een nieuwe opstand brak uit, doch werd bedwongen door 's keizers veldheer Albrecht van Saksen-Meissen.

In Holland woedde de Jonker-Fransenoorlog, zo ge­noemd naar de jeugdige Jonker Frans van Brederode. Dit was de laatste strijd tussen Hoek en Kabeljauw. De Hoeksen hadden als steunpunt Sluis. Van hieruit verraste Jonker Frans Rotterdam, terwijl ook het omliggende land voor zijn mannen niet veilig was. Toen zijn vloot echter bij Streefkerk een nederlaag had geleden, moest hij Rot­terdam weer prijs geven. Bij Brouwershaven werd de Hoekse vloot ten tweede male verslagen. Jonker Frans werd, zwaar gewond, gevangengenomen en stierf kort daarop in een kerker te Dordrecht. Jan van Naaldwijk, een van Jonker Frans' partijgenoten, hield nog twee jaar de strijd vol, totdat Sluis door Albrecht werd ingenomen en aan deze twisten een einde kwam.

In Noord-Holland brak in die dagen onder de boeren een oproer uit, dat berucht is geworden als de opstand van het Kaas- en Broodvolk, waarbij steden als Haarlem en Alkmaar danig geplunderd werden. Maximiliaans veld­heer Albrecht wist ook deze opstand te onderdrukken.

In Utrecht was het eveneens verre van rustig. Na de dood van hertog Karel de Stoute had bisschop David van Bourgondië grote moeite het heft in handen te houden. Eens werd hij zelfs gevangengenomen en op een mestkar naar Amersfoort gevoerd, doch Maximiliaan van Oosten­rijk wist hem in zijn gezag te herstellen. 't Was in die tijd, dat Jan van Schaffelaar, edelman in dienst van de bisschop, te Barneveld van de toren sprong, teneinde zijn makkers te redden.

In 1494 aanvaardde de jonge Philips, die de bijnaam van "de Schone" heeft gekregen, zelf het bestuur. Zijn vader was het jaar te voren keizer van Duitsland ge­worden. In 1496 trad Philips in het huwelijk, en wel met Johanna, dochter van Ferdinand van Arragon en Isabella van Castilië. Deze koningin stierf in 1504. Twee jaar later ging Philips naar Spanje, waar hij in naam van Johanna, die inmiddels krankzinnig was geworden, de taak op zich nam Castilië te besturen. Nog in dat zelfde jaar stierf Philips plotseling. Zijn huwelijk met Johanna heeft voor de Nederlanden verstrekkende gevolgen gehad. Hierdoor toch werden de lage landen bij de zee gebonden aan het verre vreemde Spanje. Wat een diepe ellende heeft dit later over ons volk gebracht!

Philips' opvolger, zijn zoontje Karel, was bij de dood van zijn vader zes jaar oud. En zo moest keizer Maxi­miliaan voor de tweede maal als regent optreden. Hij liet echter het bestuur over aan zijn dochter Margaretha.

In 1515 aanvaardde Karel V zelf de regering, hoewel zijn tante nog landvoogdes bleef. Het volgend jaar werd hij koning van geheel Spanje, waartoe ook Napels, Sicilië en Sardinië behoorden, en in 1519 keizer van Duitsland.

Karel V werd geboren te Gent en in de Nederlanden groot gebracht. Zo kende hij niet alleen de zeden en gewoonten, maar ook de taal van zijn geboorteland. Naarmate zijn macht zich uitbreidde, nam zijn belang­stelling voor de Nederlanden echter af - en liet hij het bestuur meer en meer aan ambtenaren over. De tijd, gedurende welke hij regeerde, is zeer rumoerig geweest. Viermaal heeft hij oorlog gevoerd tegen zijn grote tegen­stander, de koning van Frankrijk. Even zovele malen heeft hij de naar het Westen opdringende Turken beoorloogd. Verder streed hij tegen de Paus, bij welke gelegenheid zijn soldaten Rome plunderden. Tweemaal voer hij de Middellandse Zee over, om in Afrika de Moren te tuchtigen, waarbij het hem gelukte duizenden Christen­slaven te bevrijden. In Duitsland voerde hij oorlog tegen de Protestantse vorsten.
En in de Nederlanden? We weten, dat het Karel V gelukt is al de Nederlandse ge­westen onder zijn bestuur te verenigen. Maar zonder strijd ging dit niet!

Het eerst was Friesland aan de beurt. Hier was de meergenoemde veldheer van Maximiliaan, Albrecht van Saksen, "potestaat" d.i. landvoogd geworden, een functie, die hij later ook in Groningen wilde uitoefenen. Maar de Groningers dachten er niet aan, zich aan zijn gezag te onderwerpen. "Eer zouden de inwoners zich de hals laten afsteken en eerder zou de hoogste toren met de spits naar de grond gekeerd worden, dan dat de stad het hoofd zou buigen voor de Saksische heer".
Die eerste jaren van de 16de eeuw zijn voor onze Noordelijke ge­westen dan ook een tijd van verbitterde krijg geweest, waarin zich niet alleen de Sakser maar ook de graaf van Oost-Friesland en de hertog van Gelre mengden. Ontzettend is er door de bevolking geleden onder het ruwe optreden van de beruchte "Zwarte Hoop", woeste Duitse krijgslieden, in het land gehaald door George, een zoon van Albrecht. Met het oog op deze oorlog had George zijn eigen erflanden zodanig uitgeput, dat men zong: "Friesland mag wel Freszland heten, Het heeft Saksen en Meissen opgevreten."

Ten einde raad, stond George nu voor een grote som gelds Friesland af aan Karel V, die, om zich er heer en meester te kunnen weten, echter nog negen jaar strijd heeft moeten voeren tegen de hertog van Gelre. Deze werd krachtig bijgestaan door Pier van Heemstra, een boer afkomstig uit Kimswerd bij Harlingen. Zijn reusachtige lengte en geweldige lichaamskracht bezorgden hem de bijnaam van Grote Pier. Toen Grote Pier'shoeve door Saksische benden was verwoest, stelde Grote Pier zich aan het hoofd van al wat wraak wilde nemen op de Saksen en de Hollanders.
Grote Pier rustte een vloot uit, waarmee Grote Pier al spoedig de Zuiderzee en later ook de Noordzee onveilig maakte. Het gebeurde, dat Grote Pier wel 1200 man onder zijn bevelen had. Wanneer Grote Pier gevangenen maakte onderwierp Grote Pier ze aan een grondig onderzoek naar hun landaard. Van zo'n ge­vangene werd verlangd, dat hij het volgende rijmpje zou nazeggen:

Bûter, brea en griëne tsiis,
Dy't det net sizze kin, is gjin oprjuchte Fries.

Boter, brood en groene kaas,
Wie dat niet zeggen kan is geen echte Fries.

En wee degene, die moeite had met dit simpele rijmpje! Velen heeft Grote Pier "de voeten gespoeld" (overboord geworpen). Behalve van Hollandse schepen maakte Grote Pier zich ook meester van Duitse en Deense koop­vaarders. En hoewel Grote Pier de meest luisterrijke titels placht te voeren, zoals: "Kapitein-generaal van de Zuiderzee", "Koning van Friesland", "Hertog van Sneek" e.a. was Grote Pier eigenlijk niet meer dan een brutale zeerover.....

Eerst in 1524 kon Karel V zijn gezag in Friesland definitief als gevestigd beschouwen. Vier jaar later kwamen ook Overijsel en Utrecht onder het bewind van de keizer, hoewel in het laatste gewest de kerkelijke macht in handen bleef van de bisschop. Acht jaar later volgden Groningen en Drente.

En nu Gelre. We weten, hoe Karel de Stoute dit hertogdom in bezit kreeg. Adolf, die hij had gevangen­gezet, werd na Karels dood door de Vlamingen bevrijd, maar sneuvelde kort daarop tegen de Fransen. Zijn zoon, Karel van Egmond, die eveneens voor Maximiliaan en Maria tegen de Fransen streed, werd gevangengenomen, maar later weer in vrijheid gesteld. Dadelijk ging hij naar Gelre, waar hij als de wettige heer werd erkend. Maar toen Philips de Schone met een leger Gelre bezette, moest Karel van Gelre een voetval voor hem doen en hem, althans voorlopig, overal volgen. Eens toen hij Philips had moeten vergezellen naar Brussel, vluchtte hij naar Gelre terug en begon de strijd opnieuw.

Via deze LINK kun je een oude tekst lezen over de intocht van Philips de Schone o.m. in Rotterdam.

Philips, die zich juist gereed maakte om naar Spanje te vertrekken, kon zich nu niet verder met hem bemoeien. Tegen Karel V bleef Karel van Egmond tot zijn dood in 1538 de strijd volhouden. Hij had een grote steun aan zijn veldmaarschalk, de beruchte Maarten van Rossum, ook nu in 2004 nog een bekende historicus, al schrijf je de achternaam iets anders. Deze waagde het zelfs een inval in Den Haag te doen.

In de nacht van 5 op 6 Maart 1528 liet hij zijn troepen samenkomen in een abdij buiten Utrecht. Vervolgens ging het langs de Zuidelijke oever van de Oude Rijn westwaarts. Bij Voorschoten werd de troep gesplitst. De ene helft nam de route regelrecht naar Den Haag, de andere koos de weg over Rijswijk, met het doel Hagenaars, die met hun bezittingen naar Delft zouden willen vluchten, op te vangen. Aan de rand van het Haagse Bos gekomen stak men een grote boerderij in brand. Dit was het afgesproken teken om gelijktijdig Den Haag binnen te vallen. In de middag van de 6de Maart heerste daar een vredige dorpsrust, die plotseling verstoord werd door tromgeroffel, gevolgd door de wapenkreet: "Gelre, Gelre!" Spoedig wist men, wat het tumult te betekenen had: Maarten van Rossum was in Den Haag, de geduchte veldheer, van wie bekend was, dat hij als devies had gekozen: "Branden en blaken is het sieraad van de oorlog"; van wie men, zeker niet zonder overdrijving, vertelde, dat "daedelijke manhaftigheid hem zoo eigen was, dat men de knevels van zijn baerd veeltijds zagh beweeghen en overeynd rijzen, wanneer hij tegen den vijand zoude aengaen".

Velen gelukte het nog te vluchten: daarvoor was nog maar één weg, de duinen in. Nauwelijks in het dorp aangeland, sloegen de Geldersen aan het roven en plunderen. Branden en blaken deden zij ditmaal niet. In de kortst mogelijge tijd zoveel buit behalen als maar kon, was blijkbaar het doel. Er was dan ook heel wat van hun gading. Daarenboven eiste Van Rossum een grote som geld als brandschatting, een bedrag dat de Hagenaars niet maar zo ineens konden bijeenbrengen. Van Rossum nam nu enige aanzienlijke Hagenaars als gijzelaars mee. Twee dagen na de inval trokken de overweldigers af.

Na de dood van Karel van Egmond zetten de Geldersen onder hun nieuwe hertog, Willem van Gulik, nog vijf jaar de strijd voort. Tot ook dit gewest zich - in 1543 - onder het gezag van Keizer Karel stelde. Zo waren de Zeventien Nederlandse gewesten nu onder één heer verenigd.

Aanvullend citaat uit dit verhaal over Maarten van Rossum:

Willem van Oranje volgde in juni 1555 de legendarische Maarten van Rossum op als opperbevelhebber van het Maasleger.


Maarten van Rossum (1473 - 1555) is vooral bekend geworden door de tochten in opdracht van Karel, de Hertog van Gelre. In 1523 voerde Maarten van Rossum vanuit Wageningen een aanval uit op Steenwijk, het allerberoemdst werd Maarten van Rossum door zijn 3-daagse aanval (5 - 10 Maart 1528) op 's-Gravenhage, uitgevoerd door 200 cavaleristen en 1500 infanteristen, 's-Gravenhage zou het zich nog lang heugen...

De laatste aanval vanuit Gelre door Maarten van Rossum werd uitgevoerd in 1542, toen Maarten van Rossum Brabant introk en dat was de bekende druppel. Prompt verzamelde Karel V een leger van meer dan 40.000 man en slaagde erin om Gelre te onderwerpen door de stad Düren al na 2 dagen te veroveren en te laten plunderen, het grote voorbeeld voor Alva: je plundert een stad grondig en prompt geeft de hele landstreek zich over.

En wat gebeurde met Maarten van Rossum na de verovering van Gelre door Karel V? Maarten van Rossum werd benoemd tot gouverneur van Luxemburg en aangesteld als opperbevelhebber van het Maasleger. Een commandant van de cavalerie werd na de dood van Maarten van Rossum benoemd tot opvolger van Maarten van Rossum. Zijn naam? Willem van Oranje....

Ook Karel V heeft er naar gestreefd zijn gebied zoveel mogelijk tot eenheid te brengen en ook hij riep wel de Staten-Generaal bijeen.

Na zijn tante Margaretha werd zijn zuster Maria landvoogdes. Zij werd bijgestaan door drie raden: die van Financiën, de Geheime Raad en de Raad van State.

Karel verenigde de Nederlandse gewesten tot één kreits: de Tiende of Bourgondische van het Duitse Rijk, maar sterk was de band niet. Ook bepaalde hij, dat al de zeventien gewesten dezelfde erfopvolging zouden hebben.

De Nederlandse gewesten vormden in Karels tijd een van de dichtst bevolkte streken van Europa. Meer dan 200 grote steden, wel 150 grote dorpen, die niet veel minder waren dan steden, en 6000 kerkdorpen lagen over deze landen verspreid. Van de inkomsten van de keizer brachten zij meer dan een vierde op.
In Vlaanderen en Brabant was echter de in de Bourgondische tijd zo bloeiende nijverheid sterk achteruit gegaan. Het eens zo florerende Brugge was een dode stad geworden. Maar Antwerpen had de handel van Brugge overgenomen, soms lagen er 2500 schepen op de Schelde. Ook in het Noorden, vooral in Holland en Zeeland was de handel zeer toegenomen. Daar bloeide ook de haringvisserij. "Meer goud en zilver dan andere volken uit de grond delven, vissen de Hollanders uit de zee", schreef de lijfarts van Karel V. De betekenis van deze visserij was zeer toegenomen, sinds Willem Beukelsz. het haringkaken had uitgevonden.

De eenheid in deze gewesten werd ernstig verstoord door de Hervorming, die Maarten Luther in Duitsland bracht en Calvijn later in Zwitserland. Er ont­stonden nog andere sekten zoals Wederdopers en Doops­gezinden, maar in ons land werden de aanhangers van Calvijn de sterksten. Keizer Karel V was fel tegen de her­vorming gekant en hij vaardigde dan ook scherpe plakkaten uit. Velen vonden op schavot of brandstapel de dood.

Oud vóór zijn tijd, ziekelijk en afgemat deed Karel V in 1555 te Brussel afstand van de regering, heel ongewoon in die tijd, een vorst stierf in het harnas, zoals dat toen genoemd werd.

Zijn zuster, landvoogdes Maria, nam toen haar ontslag. In Spanje en in de Nederlanden volgde Karel's zoon, Philips II, hem op; in Duitsland werd zijn broer Ferdinand tot keizer gekozen.

Brussel; vrijdag 25 oktober 1555; 15:00h

Karel V, leunend op Willem van Oranje, doet afstand van de regering

links zoon Philips II

in het midden, de zuster van Karel V, Landvoogdes Maria
In 1506 overleed Philips de Schone, zijn bezittingen in de Nederlanden gingen over op zijn in 1500 in Gent geboren zoon, de latere Karel V. Als voogd in de Nederlanden trad op de Utrechtenaar Adriaan Boeyens. Adriaan Boeyens werd later de enigste Nederlandse Paus Adrianus VI, waarover verderop in dit verhaal meer. Karel V kwam ook wel eens in Utrecht voor vergaderingen van de Orde van het Gulden Vlies. Waar Karel V in Utrecht logeerde, is nog steeds terug te vinden: het huidige 5 sterren hotel-restaurant Karel V.

Philips de Schone was gehuwd met Johanna van Aragon, de erfgename van de Spaanse Koninkrijken Aragon en Castilië. Als regent in de Nederlanden namens Karel V werd de tante van Karel V benoemd, Margaretha van Savoye. Margaretha van Savoye woonde vooral in Mechelen.

Na de dood van Margaretha van Savoye (1530) werd de zus van Karel V regentes: Maria van Hongarije, weduwe van de laatste Hongaarse Koning, die in 1526 tegen de Turken was gesneuveld.

In 1515 werd Karel ingehuldigd als Heer van de Nederlanden. In 1516 volgde Karel ook zijn grootvader Ferdinand van Aragon op als Koning van (het verenigde) Spanje, waarbij Karel meteen de toen al uitgebreide Spaanse overzeese gebiedsdelen erfde. In 1519 overleed de andere grootvader van Karel, Keizer Maximiliaan van Oostenrijk en dus werd Karel niet alleen heerser over zijn Oostenrijkse erfenis, maar ook gekroond tot Keizer van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie, Karel werd vanaf die tijd Keizer Karel V genoemd. Karel V was een van de eerste Europese Vorsten waarvan gezegd wordt dat in zijn rijk de zon nooit onderging.

Karel V regeerde in Spanje naar willekeur, Karel V was daar de soeverein, in de Nederlanden was Karel V niet meer en niet minder dan de eerste burger die in iedere landsdeel apart de eed had moeten afleggen en soms ook nog apart in sommige steden, net zoals bij de inhuldiging van zijn vader Philips de Schone in Rotterdam (14 Juni 1497):

Dits den eedt die meester JACOB VAN ALMONDE, raetsheer, staefde den gemeente, leggende in een venster by den prince:

Dat zweren wy, dat wy ontfangen ende hulden tot ons natuerlic ende erffachtige heere ende prince onse harde genadichste heer hertoge PHILIPPUS hier tegenwoerdich als grave van Hollant, ende beloven hem, synen raed van Hollant ende de hoogen raed ende alle synen officiers haren officie doende onderdanich te syne ende te obedierene ende synen edelen persoene te bescudene ende te hulpene tegens alle, also wy van rechtswegens sculdich siin van doene, ende all te doene dat goede ende getrouwe ondersaten sculdich siin te doene hueren natuerlicken heeren ende prince. Alsoe moet ons God helpen ende sijn heyligen.

De Nederlanden waren de eerste troon waarvan Karel de Vijfde afstapte. Ten overstaan van een plechtige vergadering in Brussel ontsloeg hij de Staten-Generaal van hun eed en droeg deze over aan koning Philips II, zijn zoon. 'Indien mijn dood u,' besloot hij, zich tot zijn zoon richtend, 'in het bezit van deze landen had ge­steld, zou een zo kostbare erfenis mij reeds een grote aanspraak op uw dankbaarheid geven. Maar nu ik ze u uit vrije keuze afsta, nu ik spoedig zal sterven om versneld aan u het genot van deze landen te geven, nu verlang ik van u dat u deze volkeren betaalt wat u meent nog aan mij verschuldigd te zijn. Andere vorsten wanen zich gelukkig als zij hun kinderen verblijden met de kroon die de dood van hen vordert. Van die blijdschap wil ik nog zelf meegenieten, ik wil u zien leven en regeren. Weinigen zullen mijn voorbeeld navol­gen, weinigen zijn mij hierin voorgegaan.
Maar mijn handelwijze zal prijzenswaardig zijn indien uw toekomstige leven mijn vaste vertrouwen rechtvaardigt, indien u nooit afwijkt van de wijsheid die u tot dusver hebt beleden, indien u onwankelbaar volhardt in de zuiverheid van het geloof, dat de stevigste zuil van uw troon is.
Nog één ding voeg ik eraan toe. Moge de hemel ook u een zoon schenken aan wie u de heerschappij kunt, maar niet moet afstaan.'

Nadat de keizer was uitgesproken, knielde Philips II voor hem neer, vlijde zijn gezicht tegen diens hand en ontving de vaderlijke zegen. Zijn ogen waren voor een laatste keer vochtig. Iedereen in de zaal weende. Het was een onvergetelijk ogenblik.

Phi­lips II liet zich door de verzamelde Staten huldigen; Phi­lips II legde vervolgens de eed af, die hem in de volgende bewoordingen werd voorgelegd:

Ik, Philips, door Gods genade Prins van Spanje, de beide Siciliën enzovoort,
beloof en zweer dat ik in de landen, graafschappen, her­togdommen enzovoort een goede en billijke Heer zal zijn,
dat ik de door mijn voorvaderen verleende privileges en vrijheden van alle edelen, steden, gemeenten en onderdanen,
en voorts hun gebruiken, tradities, costumen en rechten die zij thans in het alge­meen en in het bijzonder hebben en bezitten,
getrouw en wel zal onderhouden en laten onderhouden,
en voorts al datgene zal doen wat een goede en billijke Prins en Heer van rechtswege gehouden is te doen.

Zo waarlijk helpen mij God en al zijn Heiligen!

Formeel moest iedere Landsheer van een Nederlands Gewest een groot aantal Blijde Inkomsten ondergaan in alle gewesten en liefst ook nog alle grote steden. Overal moest plechtig beloofd worden dat de vele privileges en gebruiken gerespecteerd zouden worden door de nieuwe Landsheer.
Bij een (meestal jaarlijks) verzoek om geld door de Landsheer was een positief ontvangen Bede vaak afhankelijk van de door de Landsheer herbevestigde privileges..... Door Karel V, Keizer van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie werd dit als een vernedering ervaren, zoon Philips II dacht daar net zo over...

Karel V trok zich uiteindelijk terug in het kleinste klooster van de Hiëronymieten, in San Jeronimo de Yuste, in Spanje. In Yuste overleed Karel V op 21 september 1558.

Vanzelfsprekend hebben we op onze site meerdere verhalen waar Philips II in voorkomt en uiteraard heeft Aad het nooit over Filips II, die man heette immers Philips, dat bekende bedrijf heet toch ook zoo....

Bijvoorbeeld dit verhaal:

Het Klooster paleis, het Escorial, van Philips II en ook natuurlijk iets over Philips II

Philips II

1548

Karel V
Philips II wilde graag een mausoleum bouwen voor zijn vader, Karel V. Het ontwerp moest de grootsheid van zijn Rijk symboliseren en natuurlijk zijn Katholieke vroomheid benadrukken. Philips II was inderdaad, volgens vriend en vijand, een diep gelovig Katholiek die echter niet begreep, maar dat was natuurlijk in die tijd als Soeverein, als Alleenheerser, moeilijk te begrijpen, dat er mensen waren die over hun geloof wat anders dachten. Een van zijn grootste tragedies, hij heeft hier echt onder geleden, dacht echt dat die ketters allemaal in de hel zouden komen, hij moest ze dus wel redden..., goedschiks of kwaadschiks

Een andere zeer fraaie omschrijving van Philips II is deze:

Phi­lips II, de machtigste soeverein van zijn tijd, wiens ge­duchte overmacht heel Europa dreigt op te slokken, wiens schatten de verenigde rijkdommen van alle christelijke koningen overtref­fen, wiens vloten op alle zeeën heersen; een monarch aan wiens gevaarlijke oogmerken talrijke legers ten dienste staan; legers die, gehard door lange en bloedige oorlogen, vervoerd door een koppige nationale trots en verhit door de herinnering aan zwaar bevochten zeges, naar eer en buit dorsten en zich onder het roekeloze genie van hun bevelhebbers bewegen als gedweeë leden; deze geduchte mens, toegewijd aan een hardnekkig voornemen, Philips II, die met enkele zwakke naties is ver­wikkeld in een oorlog die hij niet tot een goed einde kan brengen!

Veertig jaar duurde zijn oorlog (1555 - 1598) waarvan de ge­lukkige afloop het stervende oog van Philips II niet verblijdde, die een paradijs in Europa vernielde en een nieuw paradijs uit de ruï­nes schiep - die de bloem van de krijgshaftige jeugd verslond, een heel werelddeel verrijkte en de bezitter van het goudrijke Peru tot een arm man maakte. Philips II, die ronder zijn land te hoe­ven onderdrukken negenhonderd ton goud jaarlijks kon verspillen en die nog veel meer door tirannieke geslepenheid afperste, be­zwaarde zijn ontvolkte land met een schuld van honderdveertig miljoen dukaten.

Een ongunstig gesternte wilde dat alle schatten die Philips II voor de ondergang van de provincies verkwistte, deze provincies zelf nog hielpen verrijken. Deze ononderbroken stromen van Spaans goud hadden rijkdom en weelde door heel Europa verbreid; maar Euro­pa ontving zijn vermeerderde levensbehoeften grotendeels uit han­den van de Nederlanders, die de handel van heel de toenmalige wereld beheersten en de prijs van alle handelswaren bepaalden. Zelfs gedurende deze oorlog kon Philips II niet verhinderen dat de re­publiek Holland handel met zijn Spaanse onderdanen dreef, ster­ker nog, hij kon dat niet eens wensen.

Philips II betaalde de kosten die de rebellen voor hun verdediging maakten, want juist de oorlog die hen moest afmatten, vermeerderde de afzet van hun waren. De enorme uitgaven voor zijn vloten en legers vloeiden voor een groot deel in de schatkamers van de republiek, die in contact stond met de Vlaamse en Brabantse handelsplaatsen. Wat Philips II tegen de re­bellen mobiliseerde, werkte indirect vóór hen.

Philips II in gebed na de nederlaag met de Armada in 1588

LINK

in zijn prive kapel in het Escorial
Voegen we er ook nog maar even een stamboom aan toe vanaf Karel de Stoute, Maria van Bourgondië, Philips de Schone, Karel V en Philips II, inkl. o.m. de landvoogdessen Margaretha van Oostenrijk, Maria van Hongarije en Margaretha van Parma en haar zoon Alexander Farnese, Hertog van Parma, Landvoogd der (Spaanse) Nederlanden t/m Isabella, Landvoogdes der (Spaanse) Nederlanden en Juan van Oostenrijk, Landvoogd der Nederlanden

• Karel de Stoute, Hertog van Bourgondië (1433 - 1477) x 1. Catharina van Valois ( - 1446)
• Karel de Stoute, Hertog van Bourgondië (1433 - 1477) x 2. Isabella van Bourbon ( - 1465)
• Karel de Stoute, Hertog van Bourgondië (1433 - 1477) x 3. Margaretha van York ( - 1503)
  
  
• Karel de Stoute, Hertog van Bourgondië (1433 - 1477) x 2. Isabella van Bourbon ( - 1465)
  
  
  • Maria van Bourgondië, Hertogin van Bourgondië (1457 - 1482) x Maximiliaan van Oostenrijk, (1459 - 1519), Heer der Nederlanden (1477 - 1482); Regent der Nederlanden (1482 - 1493); Keizer Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie (1493 - 1519)
    
    
    • Philips de Schone (1478 - 1506), Heer der Nederlanden (1493 - 1506); Koning van Castilië (1504 - 1506) x Johanna van Spanje ( - 1555), bijgenaamd De Waanzinnige
    • Margaretha van Oostenrijk (1480 - 1530), Regentes der Nederlanden (1507 - 1515); Landvoogdes der Nederlanden (1518 - 1530) x 1. Karel VIII van Frankrijk
    • Margaretha van Oostenrijk (1480 - 1530), Regentes der Nederlanden (1507 - 1515); Landvoogdes der Nederlanden (1518 - 1530) x 2. Juan van Spanje ( - 1497)
    • Margaretha van Oostenrijk (1480 - 1530), Regentes der Nederlanden (1507 - 1515); Landvoogdes der Nederlanden (1518 - 1530) x 3. Filibert van Savoie ( - 1594)
      
      
    • Philips de Schone (1478 - 1506), Heer der Nederlanden (1493 - 1506); Koning van Castilië (1504 - 1506) x Johanna van Spanje ( - 1555), bijgenaamd De Waanzinnige
      
      
      • Eleonora (1498 - 1558) x 1. Manuel van Portugal
      • Eleonora (1498 - 1558) x 2. Frans I van Frankrijk
      • Karel V (1500 - 1558), Heer der Nederlanden (1515 - 1555); Koning van Spanje (1516 - 1555); Keizer Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie (1519 - 1555)
      • Isabella (1501 - 1526) x Christiaan II van Denemarken
      • Ferdinand (1503 - 1564), Koning van Hongarije en Bohemen, Keizer Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie (1556 - 1564)
      • Maria van Hongarije (1505 - 1558) x Lodewijk II van Hongarije; Landvoogdes der Nederlanden (1531 - 1555)
      • Catharina (1507 - 1578) x Jan III van Portugal
        
        
      • Karel V (1500 - 1558), Heer der Nederlanden (1515 - 1555); Koning van Spanje (1516 - 1555); Keizer Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie (1519 - 1555) x Johanna van der Gheenst
        
        
        • Margaretha van Parma (1522 - 1586), Landvoogdes der Nederlanden (1559 - 1567) x 1. Allessandro de Medici
        • Margaretha van Parma (1522 - 1586), Landvoogdes der Nederlanden (1559 - 1567) x 2. Ottavio Farnese, zoon van Pier Luigi, kleinzoon van Paus Paulus III
          
          
          • Alexander Farnese (1543 - 1592), Hertog van Parma (1586 - 1592), Landvoogd der (Spaanse) Nederlanden (1578 - 3 December 1592, Atrecht)
        
        
        
      • Karel V (1500 - 1558), Heer der Nederlanden (1515 - 1555); Koning van Spanje (1516 - 1555); Keizer Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie (1519 - 1555) x Isabella van Portugal (1503 - 1539)
        
        
        • Philips II (1527 - 1598) x 1. Maria van Portugal, dochter van Jan III ( - 1545)
          
          
          • Carlos (1545 - 1568)
            
            
        • Philips II (1527 - 1598) x 2. Mary Tudor, dochter van Hendrik VIII van Engeland ( - 1558)
        • Philips II (1527 - 1598) x 3. Elisabeth van Valois, dochter van Hendrik II van Frankrijk ( - 1568)
          
          
          • Isabella (1566 - 1633), Landvoogdes der (Spaanse) Nederlanden (1595 - 1633)
            
            
        • Philips II (1527 - 1598) x 4. Anna van Oostenrijk, dochter van Maximiliaan van Oostenrijk ( - 1580)
          
          
          • Philips III (1578 - 1621)
            
            
        • Maria (1528 - 1603) x Maximiliaan II, zoon van Ferdinand (broer van Karel V) (1527 - 1576), Koning van Bohemen, Keizer Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie (1564 - 1576)
        • Johanna (1535 - 15730 x Juan van Portugal, zoon van Jan III
        
        
        
      • Karel V (1500 - 1558), Heer der Nederlanden (1515 - 1555); Koning van Spanje (1516 - 1555); Keizer Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie (1519 - 1555) x Barbara Blomberg
        
        
        • Geronimo, Juan van Oostenrijk (1547 - 1578), Landvoogd der Nederlanden (1576 - 1578)

De Latijnse naam voor het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie luidt Sacrum Imperium Romanum. Iemand die voorgedragen werd als Keizer van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie, werd trouwens Elect genoemd of Rooms-Koning.
Meestal kozen de volgende 7 Keurvorsten de Elect of Rooms-Koning van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie: de aartsbisschoppen van Trier, Mainz en Keulen, de Koning van Bohemen, de Hertog van Saksen, de Markgraaf van Brandenburg en de Paltsgraaf van de Rijn.

De beroemdste Hollandse Graaf die de titel Rooms-Koning heeft gehad was Graaf Willem II, de vader van Graaf Floris V:

Citaat uit ons eerste Graven van Holland verhaal:

1256

Graaf Willem II zakt door het ijs bij Hoogwoud
en wordt vervolgens vermoord door de aansnellende West-Friezen
zoon Floris V ontdekte pas jaren later waar vader Willem II was begraven
De twee bekendste graven uit het Hollandse Huis zijn de reeds genoemde Willem II en diens zoon, Floris V. Graaf Willem II was in 1247 tot Duits koning gekozen. Duitsland was in die tijd een kiesrijk, waar dus de aan­zienlijke leenmannen telkens weer een Koning (Rooms-Koning genoemd) kozen. Keizer was zo'n gekozene dan nog niet. Om deze titel te verkrijgen moest hij, volgens het gebruik van die tijd, naar Rome reizen om daar door de Paus tot Keizer van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie ge­kroond te worden.
Zover is het echter met onze Graaf Willem II nooit gekomen.

In Duitsland zelf had Willem II met veel tegenstanders te strijden. Een jaar na zijn benoeming wist hij de stad Aken te veroveren, waar hij tot Rooms-Koning werd gekroond. Tussen 1249 en 1251 heeft Rooms-Koning Willem II tenminste 13 steden en burghten in "Duitsland" belegerd, bij 5 lukte het om die te veroveren.
Omstreeks 1250 keerde de jonge Rooms-Koning Willem II tijdelijk in Holland terug.

Tot Rooms-Koning verheven, wilde Willem II dus in de mooie duinstreken van zijn graafschap een paleis bouwen. Zodoende werd de jonge Rooms-Koning feitelijk de stichter van 's-Gravenhage. Met als achterliggend idee dat Rooms-Koning Willem II z.s.m. door de Paus in Rome tot Keizer van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie gekroond zou worden en dus thuis zijn vele toekomstige gasten op stand moest kunnen ontvangen, zoals vast weergegeven op onderstaand schilderij:





Rooms-Koning, Graaf van Holland, Willem II

Dit schilderij is gemaakt in 1654,
alleen van belangrijke Hollandse Graven werden toen dit soort fantasie schilderijen gemaakt

Vanzelfsprekend werd iemand anders dan Willem II binnen het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie gekroond tot Rooms-Koning. Maar aan het feit dat Willem II bijna Keizer was geworden van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie danken wij nog in het Wilhelmus de zin Van Keizerlijke Stam.


En dan nog iets over de Habsburgse familie:

Iemand die een meester was in het sluiten van politieke huwelijken, allemaal ten gunste van Habsburg, was Maximiliaan van Oostenrijk, de echtgenoot van Maria van Bourgondië. Zie de 3 huwelijken van zijn dochter Margaretha van Oostenrijk.

Na de plotselinge dood van zoon Philips de Schone maakte Maximiliaan ook werk van de huwelijken van de 6 kinderen van Philips de Schone.

Eleonora, Karel, Isabella en Maria werden opgevoed door Tante Margaretha van Oostenrijk in Mechelen, Ferdinand en Catharina werden in Madrid opgevoed door de andere Grootvader Koning Ferdinand II van Aragon (1452 - 1516). Het bizarste lot uit de huwelijksloterij trok Maria, de latere landvoogdes der Nederlanden, Maria van Hongarije.
Toen Maria nauwelijks 1 jaar was, werd zij al verloofd met de nog niet geboren Lajos van Hongarije. Gelukkig voor Maximiliaan bleek bij de geboorte dat Lajos een zoon was.... voor de zekerheid werd uiteindelijk ook Ferdinand, de broer van Maria, gekoppeld aan de zus van Lajos, Anna van Oostenrijk. Ferdinand zou later inderdaad Koning van Hongarije en Bohemen worden.

Waarom zo'n aandacht voor Hongarije van Maximiliaan? Hongarije werd beschouwd als een grote buffer t.o.v. de Turken. Door de huwelijken van zus en broer Maria en Ferdinand zouden Oostenrijk en Hongarije vier eeuwen lang verbonden blijven om uiteindelijk in WOI te eindigen als de Dubbel Monarchie Keizerlijk Oostenrijk Koninklijk Hongarije.

Koning Lajos verdronk op zijn vlucht na de nederlaag in de Slag bij Mohacs tegen de Turken. Zijn vrouw Maria van Hongarije vertrok hierop weer naar haar Tante Margaretha van Oostenrijk in Mechelen, en volgde haar Tante op als Landvoogdes der Nederlanden.

Maximiliaan van Oostenrijk, de echtgenoot van Maria van Bourgondië, was ook degene die Habsburg verbond aan Bourgondië, door zijn huwelijk met de later van haar paard gevallen Maria van Bourgondië en Habsburg verbond met Spanje door het, ook weer, dubbel huwelijk van zijn zoon Philips de Schone met Johanna van Spanje en dochter Margaretha met Juan van Spanje, de broer van Johanna. Hoe dit allemaal in zijn werk ging, kunnen we als volgt samenvatten:


Het hertogdom Bourgondië werd in het jaar 887 gevormd uit een deel van het vroegere koninkrijk Bourgondië. Toen in 1361 de laatste hertog, Philips van Rouvre, kinderloos overleed, ging Bourgondië over naar de Franse koning Jan II de Goede. In 1363 mocht zijn zoon Philips de Stoute er over regeren. Door Philips' hu­welijk met Margaretha, erfdochter van de Vlaamse graaf Lode­wijk II van Male, werden de Bourgondische bezittingen drastisch uitgebreid met Vlaanderen, Artois, Franche-Comté, Nevers, Re­thel en Salins.

Door hun kleinzoon Philips de Goede (1419-1467) werden daar­aan, door erfenissen nog toegevoegd Namen, Brabant en Limburg, en ook Holland, Zeeland en Henegouwen. Ook wist Philips de Goede gebieden te veroveren: in 1435 bij de Vrede van Atrecht, na de Honderdja­rige Oorlog, de graafschappen Auxerre, Bar en Macon, en in 1451 verwierf Philips de Goede tenslotte nog Luxemburg.

Na de dood van zijn zoon en opvolger Karel de Stoute in 1477, voegde Lodewijk XI het stamgebied Bourgondië definitief bij Frankrijk. De dochter van Karel de Stoute, Maria van Bour­gondië, erfde echter alle Nederlandse bezittingen en de Franche­Comté.

Maria van Bour­gondië huwde dus met Maximiliaan van Oostenrijk, zoon uit de Habsburgse familie dat al in 1273 de Keizer van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie leverde en dat van 1438 tot 1806, met slechts een onderbreking van drie jaar (1742-1745) heeft volgehouden.

Ook een ander belangrijk huwelijk in de 15e eeuw was dat tussen Koningin Isabella van Castilië en Koning Ferdinand van Aragon. T.g.v. het huwelijk van Ferdinand met Isabella, werden Castilië en Aragon met elkaar verbonden in een personele unie, waaruit het verenigde Spaanse koninkrijk zou ontstaan.

Koningin Isabella van Castilië en Koning Ferdinand van Aragon ontvingen van de Paus de titel Katholieke Vorsten, een zeer prestitieuse titel natuurlijk.

Maximiliaan van Oostenrijk sloeg dus ook hier zijn huwelijksslag. Na de dood van zijn vader was Maximiliaan van Oostenrijk Keizer van het Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie geworden en zijn sterke antipathie tegen Frankrijk, waar het Spaanse koningspaar zich geheel in kon vinden, speelde een belangrijke rol bij de huwelijken die Maximiliaan van Oostenrijk voor zijn kinderen arran­geerde.
In 1496 wist Maximiliaan van Oostenrijk een dubbelhuwelijk te bewerkstelligen voor zijn dochter Margaretha met de Spaanse kroonprins Juan en voor zijn zoon Philips de Schone met prinses Johanna, het derde kind van het koningspaar Ferdinand en Isabella. Johanna kwam naar de Nederlanden om met Philips de Schone in het huwelijk te treden, terwijl Margaretha naar Spanje afreisde om met Juan te trouwen.

Met deze huwelijken was de vereniging van Habsburg ­/ Bourgondië met Spanje een feit.

Het noodlot sloeg echter toe, waardoor Spanje volle­dig in handen viel van de Habsburgers. Kroonprins Juan over­leed zes maanden na het huwelijk met Margaretha. Er was nog hoop omdat Margaretha zwanger was, maar het kind werd, drie maanden te vroeg, dood geboren.

De volgende Spaanse troonopvolger, de oudste dochter Isabella en ook haar zoon en erfgenaam Michael, overle­den eveneens, waardoor Johanna, de echtgenote van Phi­lips de Schone, erfdochter werd van Spanje.

Na het overlijden van koningin Isabella in 1504, liet Philips de Schone zich tot Koning van Castilië uitroepen, maar Philips de Schone werd pas in 1506 als Koning erkend door zijn schoonvader Koning Ferdinand. In datzelfde jaar, 1506, overleed Philips de Schone plotseling, Ferdinand eiste meteen het regentschap op over zijn minderjarige kleinzoon, Karel (de latere Karel V) en liet zijn dochter Johanna krank­zinnig verklaren.......

Ook nog een klein toegiftje over Maarten Luther....

In het begin van de 16e eeuw werd in Rome de St. Pieterskerk gebouwd, o.m. tijdens het bewind van de enige Nederlandse Paus in de geschiedenis, Paus Adrianus VI van Utrecht.

Adriaen Florisz Boeyens, de latere Paus Adrianus VI, werd in 1459 in Utrecht geboren als de zoon van een timmerman. Adriaen Florisz Boeyens, de latere Paus Adrianus VI, had zo'n helder verstand dat hij na de Latijnse school theologie mocht studeren en priester werd. Adriaen Florisz Boeyens, de latere Paus Adrianus VI, zette zijn studie in de theologie voort aan de Leuvense universiteit. Eenmaal professor preekte Adriaen Florisz Boeyens, de latere Paus Adrianus VI, openlijk tegen de misbruiken in de kerk, zoals de zedeloosheid van priesters. Dat kostte Adriaen Florisz Boeyens bijna het leven: de woedende maîtresse van een kanunnik mengde gif door zijn maaltijd. Eenmaal hersteld van een langdurig lijden werd hij door het hof benoemd tot regent voor de jonge Karel van Bourgondië, de latere keizer Karel V.
Toen Karel koning van Spanje was geworden, gaf hij Adriaen Florisz Boeyens bevel mee te reizen naar het nieuwe koninkrijk. Tegen zijn zin legde de theoloog de lange hete reis af en werd daar in 1516 benoemd tot bisschop van Tortosa. Adriaen Florisz Boeyens was evenwel geen carrièremaker, hij verlangde maar naar één ding: terugkeren naar het verre koele Utrecht.

Om zich te troosten liet hij in zijn geboortestad Utrecht het oude bisschoppelijke paleis aankopen. Waar Kromme Nieuwe Gracht en Achter Sint Pieter samenkomen, bouwde men voor Adriaen Florisz Boeyens, de latere Paus Adrianus VI, op die plaats een woning van rode bakstenen, afgewisseld met natuurstenen 'speklagen' en een dakbedekking van grijze leien. 'God zelf gaf mij dit huis (...). Zelfs als ik paus was zou ik dit huis willen bouwen en zou ik in Utrecht willen verblijven,' schreef Adriaen Florisz Boeyens, de latere Paus Adrianus VI, een vriend bij wijze van grap. (Dit huis is nog steeds te vinden in Utrecht: het Paushuis.) Adriaen Florisz Boeyens, de latere Paus Adrianus VI, kon echter niet weten dat zijn opmerking harde werkelijkheid zou worden.

Op 1 juli 1517 werd Adriaen Florisz Boeyens, de latere Paus Adrianus VI, door paus Leo X tot kardinaal benoemd. Na diens dood volgde zijn volslagen onverwachte verheffing tot paus. Hoe kon het zover komen? De negenendertig kardinalen die in de Sixtijnse kapel wekenlang in conclaaf bij elkaar zaten, waren het na tien stemmingen nog steeds niet eens. Toen liet kardinaal Alessandro Farnese, (een voorvader van de Hertog van Parma) die zag dat de jaloerse Italiaanse kardinalen elkaar nooit de tiara zouden gunnen, ten einde raad maar de naam van de bisschop van Tortosa vallen: 'Een man die als een heilige wordt beschouwd.' Bij de volgende stemming won Adriaen Florisz Boeyens uit Utrecht. De christenwereld reageerde verbaasd op de benoeming van de onbekende, maar niemand was zo verbaasd als Adriaen Florisz Boeyens zelf. Hij had immers Karel V al een paar keer om ontslag gevraagd en wilde terug naar Utrecht. In plaats daarvan moest hij de zware taak van het pausschap op zich nemen en de reis naar het Vaticaan aanvaarden.

Paus Adrianus VI was ontzet over wat hij daar aan wantoestanden aantrof: kardinalen leefden in onvoorstelbare weelde; religieuze plichten werden verwaarloosd. Paus Adrianus VI begon vol ijver aan een zuivering. Van de zevenhonderd hovelingen die zijn voorganger erop na had gehouden, ontsloeg Paus Adrianus VI het grootste deel: koks, pages, valkeniers, componisten, stierevechters, muzikanten, toneelspelers. Hij sprak zijn kardinalen streng toe en confronteerde hen met verregaande hervormingsplannen. Elke morgen droeg hij persoonlijk het misoffer op.

Paus Adrianus VI bekommerde zich om alle mensen. Zelfs de Indianen die door de Spanjaarden in de Nieuwe Wereld wreed werden behandeld, betrok hij in zijn gebed. Men noemde hem algauw 'een bekrompen dorpspastoor'. Zijn pontificaat kon niet lang duren, in september 1523 openbaarde zich een dodelijke ziekte.

Tot het laatste toe bleef de Nederlandse paus Paus Adrianus VI werken aan het herstel van de Kerk. Paus Adrianus VI stierf op 64-jarige leeftijd, nadat hij één jaar en acht maanden de tiara had gedragen. Ten gevolge van de zomerhitte zwol het lichaam van de paus op en verkleurde angstaanjagend. Zijn vriend kardinaal Willem van Enkenvoirt schreef een dag na de haastige begrafenis naar het stadsbestuur van Utrecht: 'De paus is gestorven. Vermoedelijk door vergiftiging.'

Hoewel Adrianus VI om een eenvoudig graf had gevraagd liet Van Enkenvoirt een pompeus marmeren monument voor hem ontwerpen in de Santa Maria dell' Anima.





Paus Adrianus VI is in vol ornaat liggend vereeuwigd. De linkerhand ondersteunt het vermoeide hoofd dat de gouden, met edelstenen bezette tiara draagt. Het onderschrift drukt een en al mismoedigheid uit: 'Helaas wat maakt het veel uit in wat voor tijd zelfs de beste mens regeert.'

Erasmus merkte later op dat Paus Adrianus VI wellicht de Kerk had kunnen zuiveren als hij langer had geleefd........

Voor het bouwen van zoo'n grote kerk is geld nodig, een van de methoden die toen heel goed uitkwam was de verkoop van aflaten door o.m. monniken w.o. een zekere Tetzel. Tetzel is de geschiedenis ingegaan als de monnik met de meest agressieve verkoopmethode.
Door het kopen van een aflaat werden je slechte daden, ook wel zonden genoemd, geheel of gedeeltelijk afgekocht, zullen we maar zeggen....

Het initiatief voor deze aflaten ging uit van Paus Leo X in 1514. Leo X zat in geldnood i.v.m. de afwerking van de St. Pieterskerk.
Hoe ging het in zijn werk: eerst moest er verplicht gebiecht worden en ter communie worden gegaan. Op de dag van de biecht vasten en een bezoek brengen aan zeven kerken of zeven verschillende altaren. Tot slot moest een geldelijke bijdrage worden gegeven in overeenstemming met iemands status. Pas hierna werd door o.m. Tetzel de aflaat overhandigd.

De onvrede over het functioneren van de Kerk werd ook gevoed door het Westers Schisma, waarna er zelfs een periode kwam dat er 2 Pausen waren...

Paus Clemens V, de eerste Franse Paus, vertrok in 1309 naar Avignon. Tot 1378 zou Avignon de enige Pauselijke zetel blijven.

In 1378 ontstond het Westers Schisma met als gevolg een Paus in Avignon en een Paus in Rome. Het Westers Schisma werd officieel beeindigd in 1417, een eeuw voor Maarten Luther, op het Concilie van Constanz, door de verkiezing van Paus Martimus V. Op eigen titel bleven er nog geruime tijd een aantal Pausen in Avignon.....

Avignon zou altijd eigendom blijven van Rome, dit speciale privilege werd pas afgeschaft in 1790.

Tot de Franse Revolutie zouden de Franse bisschoppen altijd benoemd worden door de Franse Koning en niet door de Paus in Rome....

De geschiedenis leek zich te herhalen, toen in 1798 Paus Pius VI door de Fransen werd overgebracht van Rome, inderdaad naar Avignon. Paus Pius VI overleed in Frankrijk (Valence) in 1799.

Nu was een Paus in die tijd in de eerste plaats de wereldlijk heerser van zijn grondgebied, pas in de tweede plaats was de Paus kerkelijk leider. Volgens de overlevering immers had Keizer Constantijn de Grote bij zijn vertrek uit Rome naar Constantinopel aan de Bisschop van Rome, de Paus, de wereldlijke en geestelijke macht over het Westelijke Romeinse Rijk geschonken. Kijkend door de bril van nu v.w.b. de rol van de Paus, is dus oppassen......

Citaat uit dit verhaal:





Fernando Alvarez de Toledo, Hertog van Alva,
doodt met een speer een driekoppige draak:

resp. de hoofden van Paus Paulus IV
Willem van Oranje
Catharina de Medici, Koningin van Frankrijk

De afgebeelde Paus is waarschijnlijk Paus Paulus IV, een uitgesproken vijand van Spanje. Paus Paulus IV had in 1555 een geheim verbond gesloten met Frankrijk om de Spanjaarden uit Napels te verdrijven en Paus Paulus IV verklaarde zelfs in 1566 de oorlog aan Philips II. Prompt trok de toenmalige onderkoning van Napels, Fernando Alvarez de Toledo, Hertog van Alva...., de Pauselijke Staat binnen, waarop Frankrijks Koning Hendrik II de Paus te hulp kwam. Na een wapenstilstand werd de oorlog hervat voornamelijk vanuit de Nederlanden richting Frankrijk.....


En dan natuurlijk het verhaal over Sacco di Roma, oftewel de plundering van Rome in 1527 door troepen van Karel V.....


Op 6 mei 1527 werd Rome ingenomen. Er volgden acht dagen van plundering en brandschatting, acht dagen van moord en verkrachting, acht dagen van blinde terreur en wilde dronkenschap, gevolgd door hongersnood en pest.
De Zwitserse garde werd tot de laat­ste man uitgeroeid en slechts op het nippertje wist Paus Clemens VII (1523 - 1534) naar de Engelenburcht te vluchten. Paus Clemens VII zou er zeven maanden de ge­vangene blijven van Karel V.

Deze verovering van Rome is de geschiedenis ingegaan als de Sacco di Roma. De Sacco di Roma wordt nog steeds als een van de grootste wandaden van Karel V gezien, die pas vlak voor zijn dood, aldus de overlevering, zijn spijt uitsprak over de Sacco di Roma. Een van de grootste verdedigers / aanhangers van de katholieke kerk, Karel V, was dus ook verantwoordelijk voor een van de ergste wandaden, de Sacco di Roma, tegen de hoofdzetel van de katholieke kerk.

Het was dus niet voor niets dat Paus Paulus IV jaren later (1555 - 1559) Karel V en zijn opvolger Philips II en Spanje uitmaakte voor schismatisme, ketters, joden- en morengebroed. Paus Paulus IV onderhandelde zelfs met de Turken, waarna uiteindelijk, zoals we zagen, Fernando Alvarez de Toledo, Hertog van Alva, de Pauselijke Staat binnentrok....





Fernando Alvarez de Toledo, Hertog van Alva,
doodt met een speer een driekoppige draak:

resp. de hoofden van Paus Paulus IV
Willem van Oranje
Catharina de Medici, Koningin van Frankrijk



Beroemd is ook het verhaal, mogelijk van de hand van Erasmus, over Paus Julius II (1503 - 1513) die aan de hemelpoort Petrus in de ban deed, omdat Petrus de hemelpoort niet voor hem open wilde doen, waarop Paus Julius II met geweld dreigde.....

Paus Julius II, de Italiaan Giuliano della Rovere, spiegelde zich met zijn naam liever aan Julius Cae­sar, dan aan Petrus. Toen Michelangelo Paus Julius II vroeg of hij met een bijbel in de hand wenste afgebeeld te worden, antwoordde Paus Julius II: Nee, liever met een zwaard, want ik kan niet lezen.
Paus Julius II viel Venetië aan en vormde al snel een bondgenootschap met Lodewijk van Frankrijk en Maximiliaan van Oostenrijk. Hierop viel Paus Julius II Perugia, Bologna en het hertogdom Romagna aan. Na deze overwinning, aarzelde Paus Julius II niet om eenzijdig vrede te sluiten met Venetië en zijn bondgenoten in de steek te laten.

Paus Julius II was de eerste Paus die een Zwitserse garde huurde. Met de Zwitsers begon Paus Julius II een veldtocht tegen Frankrijk en veroverde op de Fransen Milaan.

Honderd jaar nadat in 1415 de martelaar Hus op weg naar de brandstapel had uitgeroepen dat hij, Hus, als een gans geroosterd zou worden, maar dat er binnen honderd jaar een zwaan zal verschijnen, kwam inderdaad deze voorspelling van Hus uit met Maarten Luther.

Maarten Luther, uit onvrede met de daden van de kerk in zijn dagen en dan die van de verschillende Pausen en Tetzel in het bijzonder, spijkerde dus op 31 oktober 1517 zijn 95 stellingen op de deur van de kerk in Wittenberg. Al is historisch nooit bewezen dat Maarten Luther persoonlijk iets aan die deur gespijkerd zou hebben, maar voor het verdere verloop van de geschiedenis doet dit er ook niet meer toe. Zijn stellingen, ideeen, zouden de toenmalige Europese wereld op z'n kop gaan zetten....

Waarom in Wittenberg? De oorspronkelijke staat Saksen, met als hoofdstad Meissen, was net gedeeld in tweeen, twee zonen dus. De ene zoon kreeg het linker gedeelte met als nieuwe hoofdstad Wittenberg, het rechter gedeelte koos als hoofdstad Dresden. Bij het rechter gedeelte werd afgesproken dat het land niet verder verdeeld mocht worden, bij het linker gedeelte werd deze afspraak niet gemaakt en dus ontstonden staatjes als Saksen-Weimar, Saksen-Coburg e.a. met als voordeel een groot reservoir aan huwbare Prinsen en Prinsessen.

Onderaan dit verhaal nog een citaat uit een verhaal op onze site over de geschiedenis van Saksen, maar eerst nog even wat prenten met toelichting over Maarten Luther:

Maarten Luther

Kist met aflaten

Tetzel

Teztel probeert aflaten te verkopen
In 1521 werd Luther ter verantwoording geroepen bij het hoogste rechtsorgaan van het Heilige Roomse Rijk, de Rijksdag, wij zouden zeggen de Staten-Generaal. Op een Rijksdag werden beslissingen genomen die voor het hele Heilige Roomse Rijk moesten gelden. Ook werd, indien nodig, een van de aanwezigen voorgedragen als Keizer van het Heilige Roomse Rijk, pas na zalving door de Paus persoonlijk, werd de gekozene ook echt Keizer, tot die tijd werd de gekozene dus Elect of Rooms-Koning genoemd.

Maarten Luther verdedigde zich dus fel op de speciaal voor hem bijeengeroepen Rijksdag, waar hij de beroemde woorden sprak:

1521

Maarten Luther voor de Rijksdag in Worms

hier sta ik, ik kan niet anders
Na deze woorden moest Maarten Luther onderduiken in Eisenach, waar hij onder permanente bewaking verbleef van de bevriende Luthers geworden landvoogd. De studeerkamer van Maarten Luther is nog steeds te bezichtigen, vooral interessant i.v.m. die inktvlek:

De beroemde prent waarop Maarten Luther een inktpot naar de duivel gooit
deze inktvlek kun je nog steeds bezichtigen in de Burcht van Eisenach
Mede dankzij Teztel werden mensen, geinspireerd door Luther en later in Nederland ook door Calvijn, zich bewust dat de toenmalige katholieke kerk langzamerhand wel erg was afgeweken van haar oorspronkelijke doel. Het aanbidden van botjes etc, het (ver)kopen van kerkelijke ambten, het aflaatsysteem, het niet in acht nemen van het celibaat en de enorme verrijking en dus verspilling van soms onder dwang verkregen gelden moest wel leiden tot onvrede.

Citaat uit dit verhaal:

Willem de Zwijger beantwoordde deze propaganda strijd in 1581 met zijn Apologie, waarin het Spaanse bewind als wreed werd afgeschilderd, een barbaarse tirannie en waarin zowel Philips II als Alva zwart werden gemaakt, de Staten-Generaal was gedwongen geweest om de katholieke godsdienst te verbieden vanwege de onbeschaamdheid, de aanslagen en het verraad van zijn vijanden. Deze Apologie heeft het beeld, wat wij nu nog steeds globaal hebben van de strijd tegen de Spanjolen sterk beinvloed, laat staan wat het voor invloed op de streng Calvinistische 16e en 17e Eeuwse (en erna) Nederlanders heeft gehad.





Mur des Réformateurs (Genève)

v.l.n.r.

Guillaume Farel
Johannes Calvijn
Theodorus Beza
John Knox
Beroemd is ook de inscriptie in de Muur van de Reformatie in het Parc des Bastions in Genève. In het beeldhouwwerk is een beeld(je) van Willem de Zwijger verwerkt....en dat alles geinspireerd door de Apologie van Willem de Zwijger en het Plakkaat van Verlatinghe, waarover hieronder meer.


D'ONDERSATEN EN ZYN NIET VAN GODT GHESCHAPEN
TOT BEHOEF VAN DEN PRINCE OM HEM IN ALLES WAT HY BEVEELT
WEDER HET GODDELICK OFT ONGODDELICK RECHT OFT ONRECHT IS
ONDERDANIGH TE WESEN ENDE ALS SLAVEN TE DIENEN
MAER DEN PRINCE OM D'ONDERSATEN WILLE
SONDER DEWELCKE HY EGEEN PRINCE EN IS
OM DESELVE MET RECHT ENDE REDENE TE REGEEREN

EMBRASSONS ENSEMBLE LA DEFENSE DE CE BON PEVPLE
I'ESPERE MOYENNANT VOSTRE ET LA GRACE DE DIEV
LAQVELLE I'AY SENTIE SI SOVVENT PAR CE DEVANT
ET EN CHOSES SI PERPLEXES QVE CE QVI SERA PAR VOVS
IE LE MAINTIENDRAY
GUILLAVME PRINCE D'ORANGE AUX ETATS GENERAVX
LE 21 JVILLET 1581

LES ETATS REVNIES A LA HAYE ADOPTENT
LA DECLARATION D'INDEPENDANCE DES PROVINCES VNIES

Een van de eerste teksten met het Je Maintendrai....








Plakkaat van Verlating / Verlatinghe

26 Juli 1581

De volledige tekst van het Plakkaat kun je vinden in dit verhaal : LINK

In het Plakkaat van Verlatinghe opgesteld in Juli 1581 wordt door de Staten-Generaal Philips II en zijn erfgenamen voor eeuwig verclaert vervallen vande overheit ende heerschappije dese voorseyde Nederlanden.

Van al het muntgeld wordt de beeltenis van Philips II verwijderd, de Habsburgse Vlaggen en Wapenborden in "overheidsgebouwen" worden verwijderd.

Pas op het Concilie van Trente (1543) werden er maatregelen genomen, maar toen was het al te laat natuurlijk.
Toen dan ook nog in de jaren na 1555 Philips II tijdens zijn inhuldigingsreizen door de Nederlanden slechts in het Spaans met Spaanse, wat arrogante, edelen converseerde en zichtbaar opgelucht naar Spanje vertrok, en en passant hogere belastingen in het vooruitzicht had gesteld, waardoor hij alle bestaande privilegiën schond en zich ook nog vervreemde van de lokale Adel, toen was er niet veel nodig om een gewapend conflikt te laten ontstaan. De uiteindelijke aanleiding was de komst van Alva....

Fernando Alvarez de Toledo, Hertog van Alva

1507 - 1582

Gouverneur-Generaal van de Nederlanden

1567 - 1573
Tot slot nog een citaat uit dit verhaal over de geschiedenis van Saksen:

De volkerenslag bij Leipzig in oktober 1813 duurde vier dagen en vormde de beslissende wending in de bevrijdingsoorlogen.
250.000 geallieerde troepen (Russen, Pruisen, Oostenrijkers, Zweden) vochten tegen 190.000 soldaten van Napoleon. Op 19 oktober 1813 werd Leipzig veroverd, Napoleon moest vluchten.





Völkerschlachtdenkmal Leipzig
Ter herinnering aan de volkerenslag werd bij Leipzig - na 15 jaar bouwtijd - in 1913 een monument, het "Völkerschlachtdenkmal" opgericht. Het gevaarte is 91 meter (!) hoog en 300.000 ton zwaar. Voor het stompe monument bevindt zich een bassin, dat de tranen van de volken symboliseert, die aan deze eerste massaslag in de nieuwe tijd deelnamen.

Waarom vond deze volkerenslag bij Leipzig plaats, in het door Napoleon in 1806 gestichte Koninkrijk Saksen ?

De Koning van Saksen was de laatste bondgenoot van Napoleon en dat heeft hij, die Koning dus, geweten. Na de Völkerschlacht op het grondgebied van Saksen werd de Koning verbannen, hij mocht pas na het Congres in Wenen in 1815 terugkomen. De helft van zijn koninkrijk moest hij afstaan aan Pruisen. Dat krijg je ervan als je te lang wacht met kiezen....

Aad komt al sinds 20 jaar geregeld in Saksen, ook toen het nog deel uitmaakte van de DDR. Zijn vrienden wonen vlakbij Dresden, ach en dan pik je ook wat mee over de geschiedenis van Saksen. Horst, waar hij veel mee optrekt, weet ook het een en ander van geschiedenis en zoo komt het wel eens voor dat we al wandelend jaartallen enzo uitwisselen en dus nu ook hier een kort verhaal over de boeiende geschiedenis van Saksen :


De naam Saksen behoorde eerst bij een landstreek in het noorden van Duitsland, door een konflikt van de leenman met de Keizer, de leenheer, verloor het gebied zijn naam en werd de naam Saksen toegekend aan een nieuwe Duitse nederzetting rondom de Burcht Meissen.

Eind 15e eeuw werd het land in 2 delen gesplitst, twee zonen natuurlijk....
De oude "hoofdstad" Meissen werd verlaten, daarvoor in de plaats kwamen twee nieuwe, Wittenberg en Dresden. En nu begrijpen jullie ook waarom Luther op 31 oktober 1517 iets op de deur van de kerk in datzelfde Wittenberg spijkerde, Wittenberg was toen een belangrijke stad, met een universiteit.....

In de erop volgende eeuwen werd het gebied rondom Wittenberg steeds verder opgesplitst en ontstonden staatjes als Saksen-Coburg, Saksen-Weimar etc etc met als belangrijk export artikel een huwbare Prins of Prinses. Kijk maar bijvoorbeeld naar Belgie of Luxemburg.

Het rechter gedeelte werd nooit opgesplitst en werd welvarender dan het in stukken gehakte linker gedeelte. Een van de bekendste onderdanen in het Keurvorstendom Saksen met als hoofdstad Dresden was natuurlijk Bach, hij leefde van 1685 tot 1750 en werd vooral beroemd als Cantor in de Thomaskirche in Leipzig, waar hij o.m. zijn Weihnachtsoratorium voor het eerst opvoerde. Kom je met Advent in Saksen, op heel veel plaatsen wordt dan het Weihnachtsoratorium uitgevoerd !!!
In die andere beroemde kerk van Leipzig, de Nikolaikirche, werden voorafgaande aan de Val van de Muur de Montagsdemonstrationen gehouden, wat uiteindelijk mede oorzaak was van het einde van de DDR.


Een andere beroemde componist in Saksen was Richard Wagner, hij woonde in Dresden, waar hij delen uit Lohengrin komponeerde, tot hij in 1849 moest vluchten, want hij had deelgenomen aan de Mei opstand van 1848. Richard woonde in een paar kamers van het Marcolini Paleis waar ooit ook Napoleon had gelogeerd. Na 1849 werd het verbouwd tot ziekenhuis.

Kom je in Dresden en omgeving, dan ontkom je niet aan een groot aantal herinneringen aan de "Gouden Eeuw" van Saksen, de meesten zijn te danken aan deze Keurvorst :





Keurvorst Friedrich August I. der Starke, van Saksen

Koning van Polen vanaf 1697

1694 - 1733
August der Starke is in zijn leven begonnen om de stad Dresden en omgeving te verbouwen tot een pronkstuk van de barok. Overal kom je paleizen van hem tegen en natuurlijk had hij een groot aantal kinderen, maar ook besloot hij op een dag om Katholiek te worden, een belangrijke randvoorwaarde om door de Poolse Landdag te kunnen worden gekozen tot Koning van Polen. Volgens de overlevering rammelde hij ook flink met de geldbuidel in de buurt van een aantal Poolse edelen met kiesrecht.
Zijn geloofsverandering leverde hem wel een oorlog op met Zweden, Polen moest hij weer afstaan, maar met hulp van de Russen werden de Zweden weer verslagen en kreeg August der Starke de Poolse Troon weer terug. Het spreekt vanzelf dat hij, na zijn spontane geloofsovergang, een eigen katholieke kerk aan zijn hof liet bouwen, de Hofkirche met uitzicht op de Elbe. Via een verguld overdekt loopbruggetje, hoog boven de gewone man / vrouw, kwam hij van zijn paleis naar de Hofkirche. In de straat, zeg maar onder dat loopbruggetje, vind je nu nog steeds de beroemde Fürstenzug, een 100 meter lang betegelde voorstelling met alle vorsten van Saksen tot 1918, schitterend.....

In 1710 werd in de oude hoofdstad Meissen ontdekt, men zegt afgekeken van de Chinezen, hoe je porceleinen voorwerpen moest maken, de Saksen waren de eersten in Europa, de Engelsman Wegdwood heeft het weer van de Saksen geleerd.
Op Aad's VOC pagina kun je een voorbeeld zien van een servies met de volgende omschrijving :


Het (Meissner) servies telde 432 onderdelen, waaronder zes grote borden, waarvan dit er één is, met een diameter van bijna 50 centimeter. Op de zes borden de zes gebouwen van de zes kamers van de VOC. (Amsterdam, Middelburg, Rotterdam, Delft, Hoorn en Enkhuizen)


De eerste trein van Duitsland werd, ook in 1839, aangelegd in Saksen, hij reed van Leipzig uiteraard naar Dresden. Over hoe dat in Nederland is gegaan, kun je vinden in ons spoorwegen verhaal.

Wist je trouwens dat in het oosten van Saksen nog steeds een slavische bevolkingsgroep woont, de Sorben, met hun eigen taal ? Nieuwsgierig, ga dan ooit naar Bautzen, maar denk er wel aan dat Bautzen een slechte naam heeft gehad, in WOII was hier een van de beruchtste Gestapo gevangenissen en in de DDR werd het gebouw gebruikt door de Stasi, er hebben mensen jaaaaren gevangen gezeten, alleen omdat ze het land uitwilden. De naam Bautzen heeft nog steeds dus een nare bijklank...





De stad Bautzen ligt ca 60km oostelijk van Dresden en is gedeeltelijk ommuurd.

Bautzen is het centrum van de slavische bevolkingsgroep de Sorben, het enigste gebied in de BRD dat tweetalig is.

Tijdens WOII was Bautzen berucht voor de Gestapo gevangenis in de burcht op de foto.

In de DDR tijd fungeerde dezelfde gevangenis als Stasi gevangenis, in 1990 werden de laatste gevangenen vrijgelaten.

We hebben gezien dat na 1815 het land van August der Starke werd gehalveerd, ook na de Pruisisch Oostenrijkse oorlog van 1866 verloor Saksen weer een deel van zijn grondgebied. Bij de slag bij Königgrätz koos de Saksische Koning weer de kant van de verliezer, de Oostenrijkers. Nog steeds worden over die te late verkeerde keuzes van de Saksische Koningen grappen gemaakt. Beroemd zijn ook de Saksische woorden van de laatste Saksische Koning die opgelucht was dat hij er in 1918 mee moest stoppen, het Koninkrijk Saksen werd een Republiek :

Machd eiern Dregg alleene !!
Na 1989 werd Saksen weer omgevormd tot de Freistaat Sachsen.



Op 13 Februari 1945 werd Dresden gebombardeerd door een gezamenlijke luchtvloot van Amerikanen en Britten, een van de meest zinloze bombardementen ooit. Dresden was uitgeroepen tot open stad, de Russen stonden al voor de deur en de stad was strategisch niet belangrijk, dus zat de stad overvol met vluchtelingen. Men vermoedt dat Churchill persoonlijk het bevel heeft gegeven aan Bomber Harris, de man die de geallieerde bombardementen plande en uitvoerde. De stad werd diverse keren achter elkaar gebombardeerd, de temperatuur liep zo hoog op dat alles en iedereen gewoon verdampte. Mensen die in de Elbe waren gesprongen werden door Jachtvliegtuigen bestookt. Uiteraard werd het in de DDR tijd propagandistisch uitgebuit, overal bordjes met Anglo-amerikanischer Bombangriffe.....
Ga hier niet verder op in, wel is het zo dat een standbeeld voor Bomber Harris er nooit is gekomen vanwege Dresden, aldus mijn geheugen. De volgende 3 steden hebben nog steeds met elkaar kontakt, Dresden, Coventry en .... Rotterdam. In de Kreuzkirche van Dresden hangt een kruis uit Rotterdam, idem in de St. Laurenskerk.

Tot besluit een paar foto's van het weer redelijk gerestaureerde Dresden, zoals het er heeft uitgezien in de dagen van August der Starke :





Dresden

Brühlsche Terrasse langs de Elbe




Dresden

Zwinger




Dresden

De beroemde Semper Oper

Op onze site hebben we ook nog een verhaal over de invloed van de Raad van State op het ontstaan van de 80-jarige oorlog inklusief een verhaal over de namen van de Zeventien Provinciën, waaruit uiteindelijk Nederland, België en Luxemburg zijn ontstaan. Klik maar eens HIER.

Nog veel meer over de 80-jarige oorlog kun je vinden in dit verhaal:

1584 Willem de Zwijger, zijn onbekende zoon Philips Willem, Balthasar Gerards en Alva

---

Geinteresseerd in een historische rondleiding voor uw eigen groep(je) door Aad 'arcengel' Engelfriet, webmaster van deze grootste Nederlandstalige geschiedenis website, door o.m. een stad of streek in bijv. Nederland, België, Duitsland, Groot-Brittannië, Ierland en/of een historische lezing, publicatie, recensie: Voor meer vrijblijvende informatie aad@engelfriet.net Wilt U eerst meer weten over Aad Engelfriet: klik dan HIER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....