Helemaal onderaan nog wat foto's gemaakt in juni 2002
In dit verhaal gaan we er vanuit dat je je een beetje kunt orienteren in het 19e eeuwse Rotterdam, raadpleeg dus onze 19e eeuwse stadsplattegrond als je iets niet duidelijk is of zoek even m.b.v. onze Search Engine wat we nog meer hebben over.... vul maar in| Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in en klik op ENTER |
|---|
De ingang van de (Oude) haven met de St.Laurenspoort en links de Blauwe Toren
enkele prenten lager kom je deze Blauwe Toren vanzelf weer tegen
De St. Laurenspoort met rechts de Blauwe Toren
deze bijna identieke prent komt uit ons Stadspoorten van Rotterdam verhaal
LINK
Links de ingang van de Leuvehaven
Rechts de ingang naar de veel oudere Oude en Nieuwe Haven, het Haringvliet etc
Gezicht vanuit de Maas op de ingang van de Oude Haven
rechts de Ooster Oude Hoofdpoort
links de Wester Oude Hoofdpoort
LINK
Gezicht vanuit de Maas op de ingang van de Oude Haven
rechts de Ooster Oude Hoofdpoort
LINK
De onderstaande foto is gemaakt door de destijds zeer bekende fotograaf Wotke, aan hem hebben we veel foto's van het 19e eeuwse Rotterdam te danken.
Vanaf de toren van de St. Laurens een fraai uizicht over de Oude Haven
direkt voor ons, dus voor de brug, de Kolk
De kade links van de Kolk heet Open Rijstuin,
gaat in de richting van de brug over in Toe-Rijstuin
Rechts het Westnieuwland
Onderaan deze pagina hebben we de komplete foto opgenomen!!!
Een mooi moment om even te gaan mijmeren boven op de St. Laurenskerk, samen met deze 3 wezen uit het Gereformeerd Burgerweeshuis van Rotterdam aan de Goudschewagenstraat :
LINK
LINK
Maar we hebben nog veel meer foto's van de bekende Rotterdamse fotograaf Wotke
Vanaf de toren van de St. Laurens een fraai uitzicht op o.m.
het Coolsingelziekenhuis,
Molen de Hoop,
de Waalse Kerk (links)
en de St. Rosaliakerk
inderdaad, allemaal internet links...
ook heel duidelijk te zien het verschil tussen de Hoogstraat, links van de Waalse Kerk en de St. Laurensstraat, rechts van de Waalse Kerk
Maar waarschijnlijk is ook deze foto gemaakt door Wotke of een tijdgenoot, komt uit ons Hofplein verhaal:
Maar terug naar dit verhaal:
Want we hebben op de bovenste foto van Wotke natuurlijk allang de Kleine Draaibrug ontdekt :
de verbinding tussen Oost- en Westnieuwland
in 1839 werd deze brug gebouwd
Een boogbrug met een klep van slechts een halve meter breed
de contragewichten hingen aan de gaslantarens
En als je nu weer twee foto's naar boven gaat, dan kun je op die foto zien dat er net een schip-met-mast doorheen gaat. Als het moet zou je er zoo van links naar rechts over heen kunnen springen. Er was gewoon niet meer ruimte dan deze klep, zou nu een geweldige toeristische attraktie zijn....
Op de volgende prent kun je ook heel goed de Draaibrug zien :
Oude Haven en Geldersche Kaai
Links de Gapersbrug (afgebroken in 1826) met de Beurs
Rechts Kleine Draaibrug
Tussen de 2 bruggen werd later Plan C gebouwd en Station Beurs
De Groote Stadskraan en de Blauwe Toren, een oude waltoren en gevangenis
van 1635 tot 1700 was in de Blauwe Toren de Wisselbank gevestigd
links de Kleine Draaibrug naar de Kleine Draaisteeg en dat alles vanaf de Kolk
later werd hier Plan C gebouwd
de verbinding tussen Oost- en Westnieuwland
links en rechts van de Kleine Draaibrug (dus zeg maar het viadukt) heet het de Kleine Draaisteeg
liep je naar links achter de huizen om, dan kwam je vanzelf op de Mosseltrap
rechts op de achtergrond de Roobrug over de Nieuwe Haven
met op de hoek het Spinola huisje
en inderdaad, men is al begonnen met de bouw van het spoorviadukt,
kijk maar eens goed naar die 2 bogen op de voorgrond
Tussen de 2 bruggen (Gapersbrug en Kleine Draaibrug), zoals het beste is te zien 3 prenten naar boven, was een schiereiland ontstaan.
Er wordt verteld dat op de weg over het schiereiland (De Kleine Draaisteeg genoemd) ooit Klaartje Donze bijna haar nek brak, aldus de Camera Obscura.
Klaartje Donze komen we ook weer tegen in ons verhaal
In 1811 trok ook Napoleon over het schiereiland. Alle obstakels werden toen speciaal voor hem verwijderd, zodat hij ongestoord de Admiraliteitshof kon bezoeken.
Meer over deze omgeving kun je vinden in ons verhaal over de geschiedenis van de Beurs van Rotterdam, klik maar even HIER.
De Spaanse Kade dankt haar naam trouwens aan de doorreis van de Spaanse markies Ambrosio Spinola (1569-1630). Spinola werd op 31 januari 1608 met een groot gevolg en met andere onderhandelaars over het 12-jarige bestand in de 80-jarige oorlog, op doorreis van Dordrecht naar Den Haag door het Rotterdamse stadsbestuur plechtig ontvangen en ingehaald. Hij kwam over het ijs en zette op het Hoofd of Oude Hoofd het eerst voet aan wal. Dit gedeelte van het Oude Hoofd werd vanaf omstreeks 1637 Spaansekade genoemd.
Aan de doorreis van Spinola dankte Rotterdam het huis met de mooie naam "De Gecroonde Spinola" op de hoek van de Spaansche Kade
-
Terug dan nu weer op de Spaanschekade treffen we op de hoek van de Nieuwehaven een mooi oud huisje aan, dat weliswaar ook naam heeft vanwege de lekkere koekjes die er verkocht worden, maar vooral om een lelijk houten beeld van een ridderfiguur in harnas.
Het is Ambrosio, markies de los Balbazes Spinola, die in de Nederlanden stevig tegen prins Maurits heeft gevochten. Merck toch hoe sterck: een Spanjolen beeld in een stad die in het begin van de 80-jarige oorlog met moord en brand geteisterd werd!
Gelukkig geen mooi beeld, zal men zeggen, maar de bedoeling was wél een mooi beeld. Vergissen wij ons niet dan is het zelfs - hoewel gebrekkig - vervaardigd naar een schilderij van Michiel Jansz. van Mierevelt, waarnaar een gravure is gemaakt door J. Muller. Zoiets gebeurde niet als er geen kopers voor waren.
De verklaring is, dat deze Spinola namens zijn vorst onderhandeld heeft over het Bestand, dat 12 jaar zou duren. Hij kwam met een gevolg van 170 man via Dordt naar hier, over het ijs, want de Noord en de Maas lagen in de winter van 1608 dicht. Met alle eerbied die men zo'n belangrijke parlementariër te bewijzen heeft werd hij door het stadsbestuui aan de Oude Hoofdpoort ontvangen en met pracht en praal naar de kade geleid, waar hij vermoedelijk gelogeerd heeft voor hij naar Den Haag doorreisde.
Het zal niet in Weimar zijn geweest, want daar had Rotterdam toen zijn Koopmansbeurs nog [de eerste in het land]
Na de ontvangst van Spinola en zijn gevolg is de kade Spaansche Kay genoemd [blijkens een kaart van Rotterdam van 1623]. Binnenkort - maar dat weet hij nog niet, 1908 is nog zo ver - zal Spinola van de gevel storten en in brokken naar het Museum van Oudheden worden gedragen, waar men hem lijmen zal, en bijzetten in het graf van een massa antieke rommel waar men geen raad mee weet. Maar een afgietsel van cement zal aan de gevel herrijzen. Waarom juist dat hoekhuis met het beeld versierd werd schijnt niet te achterhalen te zijn.
links de ingang van de Nieuwe Haven
rechts de Oude Haven
men is begonnen aan de bouw van het spoorviadukt, dwars door de Kolk en dus het oudste gedeelte van Rotterdam
daar waar het spoor (LINK) de binnenstad ingaat,
stond tot de bouw van het spoorviadukt de Korenbeurs van Rotterdam
het begin van de grote afbraak van de historische binnenstad met het definitieve slot op 14 mei 1940
wat een arbeidskrachten....
en wat een toeschouwers
De Koningsbrug met de vier leeuwen
Links op de hoek aan de overkant het Zeekantoor van (ooit) de Admiraliteit van de Maeze
LINK 1
LINK 2
links op de foto Plan C
de brug is natuurlijk de nog steeds bestaande Spanjaardsbrug
en natuurlijk een mooie inkijk in het Haringvliet
Onderaan op de foto de huizen aan de Gelderschekade. Links van de tram Plan C.
-
Voor een afdoende oplossing van de verkeerssituatie daar, die te benepen was geworden, had de voortvarende Gerrit de Jongh de vroedschap in 1880 drie plannen voorgelegd.
Na veel geredekavel kwam C van A, B en C bovendrijven, met een nieuwe bebouwing voor het oude schiereiland van het Westnieuwland. Die bebouwing werd veel grootscheepser geacht dan wat voor de bijl ging.
Wat voor de bijl ging op het oude schiereiland [dat aanzienlijk verbreed werd] was een mooi stuk stadsantiek. Het blok van tien dubbele panden, dat zich in de Oudehaven stond te spiegelen met een paar toppers van zeven verdiepingen, leek een repliek van de achterzijde van de Haringvliet bebouwing, die, vóór de Oosterkade er tegenaan werd gelegd, ook uit het water verrees.
En dieper de stad in gaven Steiger en Binnenrotte eenzelfde Venetiaans idee.
De naam Plan C bleef verbonden aan het grote winkels- en kantorenfort met zijn arcadengalerij. De architect Van Dam had het zich eigenlijk hoger gedacht, maar meer dan dit kreeg hij er niet door.
Zijn collega Molenbroek was vrij kort daarna gelukkiger met het ambitieuze plan voor het Witte Huis.
Wat verder verloren ging was de Mosseltrap op het eind van de Spaanschekade, waarover de omwonenden in 1725 al hadden geklaagd vanwege het
de overheid de raad gevend, de trap te verplaatsen naar het eind van het Haringvliet, waar de mosselschuiten uit Bruinisse immers al meerden. Ook daar moest een complex mooie oude panden weg.
En dan de Draaibrug met haar mastenklepje. Voortaan gingen alleen nog maar schepen die de mast konden strijken naar de Kolk, maar dan onder het Plan C door. Velen hadden in de strijd om het Plan C, dat De Jonghs eigen voorkeur had, geroepen dat die onwaardige doorgang naar de Kolk. centrum van Rotterdam, een ramp voor de stad zou betekenen.
Gezien in de richting van *de schande' [ = de Kleine Draaisteeg waar de schepen onderdoor moesten kruipen] het centrum van de stad, de Kolk, een tobbe van 35 meter breedte, als de Voorhaven in Delfshaven. Maar daar werd al in de 15de eeuw de Engelse wol ingevoerd die verder verscheept moest worden naar de weverijen in Delft en Den Haag, door de Schie en de Vliet. En voor de export werden hier de zuivelprodukten uit het achterland aangevoerd.
En dan nog de Rijstuin. 'Open' -Rijstuin om precies te zijn, met bomen op de kade. De 'Toe'-Rijstuin leidt naar binnen, naar de Hoofdsteeg.
De naam Rijstuin is al ontzaglijk oud en berust op het feit dat men er rijshout verwerkte. Nog vindt men er de mandenmakers. Het geurt er zoet naar drogende twijgen, zowel voor grote, grove aardappelmanden als voor de kokette boodschappenmandjes die de booien van de gegoeden in de slanke leest drukken.
En men maakt er ook de hartbrekend simpele speelgoed-kinderwagentjes van een in meekrap gedompeld mandje op een oranje plankje met drie wieltjes, het kleurige droompje van de arme kindertjes in de overbevolkte stegen van de polderstad.
Pas over tien jaar zal links het Westnieuwland verbreed worden voor de bouw van het spoorwegviaduct, een monster, dat toch bezongen zal worden door beroemde Franse dichters als Paul Verlaine en Valéry Larbaud, want uniek is eigenlijk toch wel een treinrit op het resonerende ijzer dwars door Rotterdam, vlak langs de Groote Kerk, en over de bruggen met uitzicht op wegscherende waterbekkens in een speelgoedstad met hoge huizenblokken, bomenrijen, scheepjes en torenspitsen. Maar hoeveel indrukwekkender was het centrum van Rotterdam eens zónder dat viaduct, waaraan de oude Korenbeurs ten offer moest vallen, maar die niet alleen.
De strijd om het behoud van de Kolk als kransslagader van de Rotterdamse bloedsomloop werd tot in 1880 gevoerd, omdat de hoop dat Rotterdam ooit weer eens bereikbaar zou worden voor grote zeeschepen na de triomfale uitvaart van de Richard Young opeens weer was vervlogen toen Caland opnieuw pech had en in 1889 de Tweede Kamer voor de Nieuwe Waterweg geen geld meer over had.
En tot overmaat van ramp kreeg Rotterdam de Pincoffs debacle te verwerken.
Een bescheiden schip van de pas opgerichte Holland-Amerika Lijn moest er maar eventjes vier dagen over doen om door de binnenwateren via Zierikzee buitengaats te komen! Ons heil voor de grote vaart bleef dus Brouwershaven, waarmee wij dan ook onze eerste telegrafische verbinding hadden. Daar overladen uit en in lichters, die hier bevracht of ontlast werden, was wat de Voorzienigheid van Rotterdam, scheen het, wenste. Maar een staatscommissie en de bereidheid van Rotterdam om mee te betalen aan het project van Caland, dat in principe juist werd geacht, doorbraken het defaitisme en de Kolk werd toen spoedig niet meer dan een pittoreske tobbe.
Uit een andere bron :
Het Plan C dat de Kolk monumentaal moest afsluiten was nóg eens zo^n ingewikkeld arrangement. Dat was eens een kaap geweest die wel met een brug naar links verband legde met de Mosseltrap en de Spaanschekade, maar de doorvaart niet belemmerde. Nu moest een schipper die van de Rotte kwam voor de derde maal door een Styx, om onder het Plan C door de Oudehaven te bereiken, en dan eindelijk de vrije rivier.
Hij kon onder de logge steenmassa tegenliggers ontwijken, want er waren twee poorten.
Maar in de rechter helft mondde, onderaards, tussen de heipalen van het Plan C, een andere tunnel uit, de langste en dufste en onmogelijkste van heel Rotterdam, de tunnel van de Blaak die onder het Hoofdpostkantoor wegkroop, het hele Beursplein doorboorde, een bocht borduurde door het heipatroon van Beursstation en Plan C en ondergronds op de verbin- ding van Kolk en Oudehaven zijn vunzige snoet zette. Of die slurf ooit is gebruikt, behalve door ratten, betwijfel ik.
De andere weg na Spui en Vlasmarkt leidde door het Steiger naar de Blaak en die weg bestaat nu dan nóg. Toen: een gistende waterbocht vol ongerechtigheden, die tussen de grauwe gevels met aangevreten gesteente de Roer in Monschau nog even koket wilde imiteren, maar groen van schaamte met gore gasbellen op haar huid onder de Blaak door naar de Zeevischmarkt sloop en zich in de Leuvehaven verloor.
Arme, eens zo weelderig bezongen Rotte, die Dirk Smits met zijn 18de eeuwse barokke verrukking nog blank om de leest van speelse najaden heeft zien schuimen! Gelukkig bleef haar bovenloop onbedorven, onbegrijpelijk-onbedorven, innemend in elk jaargetijde, volop waard om opgenomen te worden in het Randstad-park dat zich eens dooe heel Holland zal uitstrekken. Integraal met een gehucht als Oude Verlaat en met de meren waarin de Rotte haar oorsprong vindt.
Men moet er in de zomer het natuurgenot weliswaar delen met een krioelende massa watersportliefhebbers, maar de najaden zijn er van onnoemelijk beter gehalte dan de Rotte-sirenes waren die op het droge van de gedempte benedenarm een zakelijk slot aan alle dithyramben breiden.
rechts Plan C
voor ons, achter de Roobrug, De Gecroonde Spinola
Tot slot nog twee foto's, een van net voor WOII en een van direkt na WOII........
En helemaal tot slot nog 3 foto's gemaakt in juni 2002, het viel niet mee om nog iets historisch te fotograferen....
met natuurlijk een mooie inkijk in het Haringvliet
Citaat uit ons Hofpoort en de 4 leeuwen verhaal :
-
De Koningsbrug oftewel de Vierleeuwenbrug overleefde het bombardement en de overstromingen van 1953, maar werd in 1960 afgebroken i.v.m. de aanleg van een verzwaarde Zeedijk, de uiteindelijke Maasboulevard. Daar waar de brug heeft gelegen heet het nu Koningsdam, en dus werd de Oude Haven volledig afgesloten.
Op zoek naar nog meer over de binnenwateren van Rotterdam, ga dan naar ons verhaal:
Uit een op onze site gepubliceerd persbericht van het Historisch Museum Rotterdam (LINK) voegen we deze schitterende prent toe:
- Schilderij: Gezicht op de Oude Haven met Plan C, 1923, olieverf op doek, 77 x 97 cm
Bijschrift: Richters schildert in 1922 de bedrijvigheid in de Oude Haven van Rotterdam met op de achtergrond de kantoren en winkelgalerij van plan C en de Spaanse Kade.
Beeld uit de tentoonstelling ´Marius Richters Rotterdam. Schilder en Glazenier.´ 24 september 2005 t/m 22 januari 2006 in Museum Het Schielandshuis in Rotterdam.
Bron: Museum de Fundatie, Zwolle
We herhalen even dit:
De onderstaande foto is gemaakt door de destijds zeer bekende fotograaf Wotke, aan hem hebben we veel foto's van het 19e eeuwse Rotterdam te danken.
Vanaf de toren van de St. Laurens een fraai uizicht over de Oude Haven
direkt voor ons, dus voor de brug, de Kolk
De kade links van de Kolk heet Open Rijstuin,
gaat in de richting van de brug over in Toe-Rijstuin
Rechts het Westnieuwland
En voegen ook de oorspronkelijke foto toe, met dank aan Aad Wirtz:
Met zeer veel plezier ben ik begonnen je fantastische familie website te bekijken. Daar ben ik voorlopig zoet mee!
Het is vooral bijzonder om de fotos en illustraties te zien van Rotterdam door de eeuwen daar wij, mijn broer en drie zussen allemaal geboren en getogen zijn, thuis, in het midden van de oude stad namelijk op de Wijnhaven 15 in het rijtje naast het Witte Huis.
Ik ben als vierde kind geboren in 1952 en kan me nog heel goed de omgeving herinneren. Wij woonden daar tot 1964 en verhuisden naar de 's-Gravenweg in Kralingen. De havens met hun verschillende geuren van touw, teer en specerijen zijn nog vers in mijn gedachten.
Ik sluit een copy bij van een foto die ik heb gekregen van mijn ouders met het uitzicht van de Laurenskerk, ik geloof dat het een origineel is en ik neem aan dat het ook van de fotograaf Wotke is.
Volgens mijn moeder was één van de pakhuizen rechts op de voorgrond van haar grootvader die importeur/handelaar was van thee en koffie.
Ik zag ook een vermelding van Friedrich (Johannes Gerardus) Wirtz in verband met Hotel des Indes in Den Haag. Hij was een broer van mijn overgrootvader, van mijn vader's kant. Hij, mijn overgrootvader, waren met zijn broers en zusters de eerste kinderen in het geslacht Wirtz die in Nederland geboren waren. Hun vader oorspronkelijk uit Duitsland kwam naar Den Haag waar hij leraar was aan de "Haagsche Muzykschool".
Dat is dus nog wat meer geschiedenis van een oud Rotterdammer!
