ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië

De verschrikkelijkste en bloedigste nederlaag ooit door het Indische Leger geleden, is die te Saparoea in de maand Mei 1817, want van de 378 officieren, onderofficieren en manschappen die de expeditionaire kolonne sterk was, bleven 364 dood op het slagveld liggen, na één gevecht van slechts enkele uren.

In het begin van het jaar 1817 had een invloedrijk hoofd te Saparoea, Matulesia genaamd, de bevolking van het eiland in het geheim tot opstand aangezet en daarbij vooral gebruik gemaakt van de godsdienstige dweeperij der inwoners, die daar, even als overal elders in de Molukken, zoogenaamd den Christelijken godsdienst belijden; deze is echter schrikbarend vermengd met heidensche gebruiken en bijgeloovige dweepzuchtige opvattingen, zooals ook niet anders te verwachten is van de weinig ontwikkelde bevolking, wie de Christelijke godsdienst tal van jaren te voren door dweepers opgedrongen was en door hen aangenomen, omdat ZIJ Of daartoe door 't zwaard gedwongen werden, óf dit vrijwillig deden uit eigenbelang, om zich door het geloof de gelijke te reenen van de overheerschers.

Tegenwoordig nog gevoelen de inwoners der Molukken, zich boven de Inlanders uit de andere deelen van den Archipel ver- heven. Ze zijn dan ook in het Leger, waar zij onder de algemeene benaming "Amboineezen" voorkomen, boven de gewone Inlan-ders bevoorrecht, want zij genieten hoogere soldij en mogen even als de Europeanen schoenen dragen, wat aan de andere Inland-sche soldaten, op enkele uitzonderingen na, ontzegd is. Hoewel zij zich door het uiterlijk bijna niet van de overige Indische rassen te onderscheiden, is echter hun aard en karakter zoodanig, dat hunne' dienstneming als soldaat op hoogen prijs wordt gesteld, want het zijn bedaarde, degelijke, matige en ordelievende militairen, die naar hunnen aard erg godsdienstig zijn en te velde bewezen hebben, dat men hunne waarde als dapper en volhardend veld-soldaat niet te hoog kan schatten.

Matulesia, wien het om macht en aanzien te doen was, in den overgangstoestand waarin men verkeerde, doordat het Engelsche bestuur nog pas door het Nederlandsche vervangen was, eene goede gelegenheid om elk juk dat hem drukte en hinderde af te schudden, en de dweepzieke bevolking te over-heerschen.

Alle opruiïngen waren zoo in *t geheim gedaan en alle maatregelen zoo voorzichtig genomen, en zoo zorgvuldig was tegen mogelijk verraad gewaakt, dat de Resident nog van niets wist en niets vermoedde, toen de opstand eensklaps in al zijne kracht uitbrak.

De Resident J. van den Bergh met zijne familie en de Europeanen, zoowel als allen die door hunne betrekking aan het Nederlandsche bestuur verbonden waren, werden wreedaardig vermoord, de zwakke bezetting van het fort "Duurstede", in vollen vrede op zoo iets niet bedacht, werd overvallen en over de kling gejaagde alles wat draagbaar was en waarde had geroofd, het overige vernield en de aanstoker Matulesia door de bevolking als vorst en geestelijk opperhoofd erkend.

Slechts een kindje van den Resident werd, hoewel zwaar gewond uit het bloedbad gered door eene inlandsche vrouw en door deze liefderijk opgenomen en verpleegd. Dit kind werd later, toen Majoor Meijer en Kapitein Vermeulen Krieger de opstandelingen in de maand October van datzelfde jaar verslagen hadden, wedergevonden en aan de naaste familie op Java teruggegeven.

Toen het verpletterende bericht van dien algemeenen moord te Amboina aankwam, haastte zich de Resident aldaar niet alleen om het hoofdbestuur te Batavia daarmede in kennis te stellen, maar hij verzamelde terstond eene sterke troepenmacht, om de opstandelingen zoo weinig mogelijk tijd tot organisatie te laten en te beletten dat de geest des opstands zich ook over de naburige eilanden verspreidde.

De daartoe in alle haast uitgerustte expeditionaire kolonne werd onder de leiding gesteld van den Majoor der genie P. J. Beetjes en was genomen uit het te Amboina aanwezige garnizoen, versterkt met eene marine landingsdivisie van het ter reede liggende oorlogsfregat "De Evertsen," welke divisie onder de bevelen stond van den Luitenant ter zee Munter en de Adelborst 1en klasse F. X. R. 't Hooft.






Linieschip Admiraal Evertsen bij het eiland Banda, 27 maart 1817
In tien Orembaai werd de geheele troepenmacht, tot eene gezamenlijke sterkte van 13 officieren en 365 onderofficieren en manschappen, over zee naar Sapoeroea gevoerd, waar zij in den namiddag van den 22en Mei aankwam; niettegenstaande het late uur, werd toch onmiddelijk tot het debarkement overgegaan, zoo ongeduldig was men om den gepleegden moord te wreken en te straffen.

Op de debarkementsplaats was het strand hoogstens 4 a 5 M. breed, zoodat dit weinig ruimte aanbood om de troepen behoorlijk op te stellen en dan ook die opstelling, even als het debarkeeren, onder 'svijands werkzaam vuur geschieden moest, daar deze door wallen en struikgewas verborgen, in de onmiddelijke nabijheid was en zelfs de ontscheepte troepen met lansen kon bewerpen.

Onder hen die reeds bij het naar het strand roeien het slachtoffer werden van die onbesuisde en onvoorbereide handeling, was de Luitenant ter zee Munter, zoodat nu het bevel over de marine landingsdivisie overging op den jeugdigen adelborst 't Hooft. Deze nauwelijks aan de kinderschoenen ontwassen jongeling, was iemand van weinig ervaring, maar met onstuimigen moed, wiens vaderlandsliefde en begeerte om zich roemvol te onderscheiden voor die van den meest geharden en ervaren krijger niet onderdeed.

Nadat de troepen moedig onder 's vijands vuur gedebarkeerd waren, verdeelde de Majoor Beetjes zijn troep in drie kolonne die ieder afzonderlijk tegen den vijand zouden optreden. De adelborst 't Hooft werd met de marine landingsdivisie ingedeeld bij de 3e kolonne, die onder de aanvoering van den 1en Luitenant der Infanterie Verbrugge eene omtrekkende beweging zoude maken; aan den jeugdigen adelborst werd de Nederlandsche driekleur toevertrouwd, die, als de opstandelingen verslagen en teruggedreven waren, onmiddellijk op de vijandelijke sterkte moest worden geplant

Trotsch op die eer en dat in hem niettegenstaande zijne jeugd gestelde vertrouwen, zwoer hij bij zich zelven dat hij die heilig vlag moedig ter overwinning zoude voeren, die ongerept en onbesmet bewaren ten koste zelfs van zijn leven, en haar nooit in 's vijands handen laten vallen, wat er ook gebeuren mocht. Reeds dadelijk zijn de drie kolonnes elk afzonderlijk in hevig gevecht gewikkeld, want de vijand was niet veraf. De 3e kolonne ondervond emstigen tegenstand, doch voorafgegaan door 't Hooft dringt zij moedig vooruit en al vallen er ook velen bij de vervulling dier moeilijke taak, toch blijft als door een wonder de dappere vaandeldrager, hoe roekeloos hij zich ook bloot stelt geheel ongedeerd.

Eindelijk kan de kolonne niet verder; reeds tweemaal is zij trots de moedige en onversaagde aanvallen, waarbij steeds het Vaandel den weg wijst, teruggeslagen en reeds maakt Verbruggen zich gereed met den opnieuw verzamelden troep den vijand ten derde male met den bajonet aan te grijpen, toen eensklaps in zijn rug van de zijde der hoofdkolonne het haastig geblazen signaal ""retireeren" klonk.

Hoezeer hem dit ook verbaasde en hoe gaarne hij ook de vijand, die hem juichend uitdaagde, nogmaals had aangegrepen toch gaf hij terstond bevel tot den terugtocht naar de debarkementsplaats, die in goede orde werd volbracht, den vijand steeds door moedig strijden op eerbiedigen afstand houdende.

Op de plaats van uitgang aan het strand teruggekeerd, zagen zij een tooneel zoo verschrikkelijk bloedig en afzichtelijk, dat het zelfs den hardvochtigsten krijger met afgrijzen vervulde.

De vijand was in groote sterke drommen bezig hunne dappere makkers, de laatste overblijfselen der beide andere kolonnes die zij zoo vol hoop op overwinning verlaten hadden, onder bloeddorstig gejuich, vermengd met godsdienstig gezang, tot den laatsten man af te maken en overal, waar een gewonde nog teekenen van leven gaf, den machteloozen gekwetste met klewang-houwen en lanssteken te vermoorden. 't Was geen strijd meer, het was eene ware slachting. Wat was er gebeurd!

De beide kolonnes die zonder eenig onderling verband opereerden, vonden even als de 3e kolonne heftigen tegenstand en waren weldra door een in aantal zeer overmachtigen vijand overvleugeld en ingesloten.

Toen liet de kommandant het signaal retireeren blazen. Dapper baanden de troepen zich een bloedigen weg door 'svijands massa's naar het strand om zich bij de schepen, die hen overgevoerd hadden, weder te verzamelen en zoo noodig daarin terug te trekken.

Helaas! de terugtocht was onmogelijk, want de prauwen waren er niet meer! Ze waren verdwenen! Door een onbegrijpelijk verzuim was er geen wacht bij de vaartuigen achtergebleven en deze, wellicht door vijanden losgekapt, door de eb weggevoerd en door den wind afgedreven.

Geen uitweg meer ziende, noch vóór-, noch achteruit, verkochten de dapperen hun leven zoo duur mogelijk en wisten van geen overgave; allen bleven op het veld van eer, in het verschrikkelijke handgemeen en werden door den razenden vijand tot den laatsten man afgemaakt.

Ziedend van toorn en wraaklust, alleen haren moed en de lust om de makkers te wreken raadplegende, valt de reeds verzwakte 3e kolonne de moordenaars-bende onversaagd met de bajonet aan, voorafgegaan door den Luitenant Verbruggen, naast wien de jonge adelborst de hem toevertrouwde driekleur, reeds met talrijke schoten doorboord, zegevierend omhoog houdt.

Zonder eenig weifelen ging het dappere hoopje een zekeren dood te gemoet, met de kracht der wanhoop tal van. vijanden nederleggende, waarbij de brave, kranige "jantjes" zich met "kort-jan" en "enterbijl" niet onbetuigd lieten.

Eindelijk stond 't Hooft, reeds op twee plaatsen gewond, zoo goed als alleen te midden der gevallen makkers, doch al was zijn zwaard gebroken door het bloedige werk dat het verricht had, nog steeds omklemde zijn linkerhand de vlaggenstok en waaide Neerland's vlag nog onverzwakt boven zijn hoofd, dat hij hoog opgericht hield, terwijl zijne van moed en strijdlust schitterende oogen den bloeddorstigen vijand onbevreesd aanzagen.

Voor de eer der vlag te sneven was plicht en met overtuiging zou hij gaarne zijn leven gegeven hebben, maar dan moest dat dierbaar kleinood in 's vijands handen vallen en dat wilde hij niet. nu hij bij zich zelf gezworen had het te behouden; kon hij de vlag al niet terugbrengen, toch zou de vijand haar niet als teeken van overwinning, met zijne door moorden bezoedelde handen medevoeren

Hoe de vlucht hem ook tegen de borst stuit en bijna niet mogelijk is voor zijn dapper kloppend hart, toch moet het gebeuren als eene laatste poging om de driekleur te redden.

Hij grijpt ras een enterbijl uit het bloed der gevallen makker op; dit verschrikkelijk wapen met krachtigen arm zwaaiende dringt hij door den vijand heen, steeds de stok der vlag om klemmende en werpt zich, die vlag medeslepende, in de golven' door den vijand met schoten en lansworpen vervolgd, die hem echter gelukkig voorbij snorren.

Daar het intusschen donker geworden is ontsnapt hij weldra aan 's vijands oog, maar nergens, hoe hij ook over het oppervlak der zee tuurt, ontwaart zijn oog iets, waaraan hij zich kan. vasthouden. Toch geeft hij hoe verzwakt ook door vermoeienis en bloedverlies den strijd niet op en laat de vlag niet los; zwemmende gaat hij verder.

Na eenigen tijd voelt hij dat de krachten hem weldra geheel zullen begeven en nog altijd hoort hij de overwinnende vijand schieten, scheeuwen en juichen. Als de vijand eene boot machtig kon worden was het met hem gedaan en zou de vlag den vijand in handen vallen, maar dat zal naar zijne meening ook gebeuren, als later zijn lijk de vlag omklemd houdende op het strand aanspoelt. Dat wil hij voorkomen.

Met de tanden scheurt hij al zwemmende het dundoek van den stok, wikkelt de dierbare vlag om het pistool dat hij nog in den gordel heeft en vertrouwt de hem ter bewaring gegeven driekleur, die hij niet meer redden kan, aan de diepte van den Oceaan. Nu de vlag buiten 's vijands bereik is, nu kan hij sterven. Op dat beslissende oogenblik nadert hem zwemmende de matroos Vink en ondersteunt met zijn krachtigen arm, den bijna on-machtigen trouwen vaandeldrager.

Eensklaps vertoont zich een zwart voorwerp voor hunne oogen en zij herkennen een der prauwen die hen herwaarts voerden; weldra heeft Vink, den adelborst en zich zelven aan boord geholpen en zien zij in het vaartuig het lijk van Munter liggen, die reeds vóór het heillooze debarkeeren den heldendood stierf. Nu zijn zij betrekkelijk veilig, maar zij vermoeden dat er wellicht nog meer zwemmers zijn als zij en zullen wachten tot het daglicht weder aanbreekt, om ondertusschen zoekende te redden wat te redden is.

Op die wijze werden nog 12 anderen aan den dood onttrokken en bij den dageraad niets meer bespeurende, zetten zij het zeil bij en stevent het treurig overschot van den zoo vol verwachting uitgetrokken troep naar Amboina terug.

Twaalf officieren en 352 onderofficieren en manschappen vonden dien dag den dood door 's vijands staal in een ontzettend bloedig handgemeen.

Den 16en Maart 1860 overleed de held van Saparoea als Vice-Admiraal onzer kranige Marine en als Ridder van onderscheidene orden, waaronder de beide Nederlandsche.

ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië ARCENGEL Nederlands-Indië