Ook de klisteerspuit kan bogen op een nobele traditie van eeuwen her, de toepassing van dit fondamentele instrument vindt men van Hippocrates af regelmatig vermeld. Het gebruik ervan werd onder anderen gepropageerd door Avicenna, de Arabische arts, wiens boeken in de middeleeuwen en in de renaissance in Europa een aanzien hebben genoten dat nauwelijks heeft ondergedaan voor dat van Galenus.

Aanvankelijk bestond het instrument uit een canule, bevestigd aan een varkens- of osseblaas. In de zeventiende eeuw is deze "ballonspuit" geleidelijk vervangen door het cilindervormige instrument van metaal, dat op verschillende gravures en schilderijen uit die tijd te zien is.

Evenals van de aderlating, werd van de toepassing van de klisteerspuit nu en dan ernstig misbruik gemaakt. Koning Lodewijk XIII van Frankrijk schijnt in zijn laatste levensjaar 275 maal te zijn gepurgeerd en 212 keer te zijn geklisteerd, bovendien werd hem in datzelfde jaar 47 maal bloed afgenomen.

Zijn illustere opvolger, Lodewijk XIV de Zonnekoning, is zijn leven lang door zijn artsen met dezelfde drastische behandelingswijzen achtervolgd.
Het is dan ook niet zonder reden dat Molière in de promotiescène van zijn Le malade imaginaire de kandidaat, telkens wanneer hem wordt gevraagd naar de behandeling van welke aandoening dan ook, steevast in onvervalst potjeslatijn laat antwoorden

Clysterum donare,
Postea seignare,
Ensuita purgare

zulks onder grote bijval van de fakulteit.

Het ging er dus om de « slechte » vochten uit het lichaam van de zieke te verwijderen door de toepassing, bijvoorbeeld, van talrijke lavementen, die met een klisteerspuit toegediend werden. Deze "zelf toe te passen klisteerspuit", die in het Hospitaal Onze-Lieve-Vrouw met de Roos bewaard wordt, dateert uit de 18de eeuw. Sedert de 17de eeuw, heerste er een echte « klisteerrage », die Molière uitvoerig laakte.

De klisteerspuit (afgeleid van de Griekse term « kluzein » : wassen) bestaat uit een injectie via het rectum, die toegepast werd uit hygiënegronden, maar eveneens om de ziekten te bestrijden die toegeschreven werden aan onevenwichtige vochten, met inbegrip van de meest tegenstrijdige : de diarree en de constipatie. De samenstelling varieert volgens de indicaties : verzachtend, laxerend, samentrekkend, maar eveneens bestemd om de pijn te stillen, wonden te reinigen of uit diureticagronden.

Met de ontwikkeling van de preutsheid, verschijnt de "zelf toe te passen klisteerspuit" die op een soort gecapitonneerde kruk gemonteerd werd en die toeliet om een purgeermiddel toe te dienen zonder hulp van buitenstaanders.

Sommige geneesheren nemen echter een afkerige houding aan tegenover een overmatig gebruik van deze spuit, omdat ze van mening zijn dat de ingewanden zelf in hun eigen werking dienen te voorzien. Op het einde van de 18de eeuw, gaan de mensen weer over tot een gezonder gebruik van de lavementen, t.t.z. de inbreng van medicatie in het organisme.


Een wel heel bijzondere toepassing van de klisteerspuit kun je vinden in het verhaal :

Hulp aan drenkelingen : een klisteerspuit met tabaksrook en de natuurlijke naakte warmte

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....