In Aad's VOC verhaal op zijn eigen site kun je o.m. dit citaat vinden (link) :

Olivier van Noord (namens Rotterdam) was de eerste Hollander, die den aardkloot had rond gezeilt, behouden weer t'huis quam en zich daar door een onsterfelyken naam by de nakomelingen behaalt heeft. Een bedryf zoo stout en groots dat al de ondernemingen der Ouden daar niet bij konnen haalen, hoewel hem Drake en Candisch hier in waren voorgegaan

Nou wist Aad dat toevallig allang, maar weten jullie dat wel ??? En dus hier het (soms bloederige) verhaal van Olivier van Noort, in verschillende versies, we beginnen met een versie AD 1698 en eindigen AD 2002, kun je zelf beoordelen hoe er toen en nu wordt gedacht over onzen Olivier van Noort.

Maar laten we toch eerst maar beginnen met een keurig stukje dat ergens op het internet staat :

In 1598 begon Olivier van Noort (geboren te Utrecht in 1558) aan een zeiltocht om de wereld.

Hiertoe in staat gesteld door Rotterdamse geldschieters, maakte hij -als eerste Nederlander- een reis naar Indië, 'bij zuidwesten om' (om Zuid-Amerika heen). Omdat de oorlog met de Spanjaarden in alle hevigheid woedde, had Van Noort grote moeite om geschut voor zijn vloot te regelen. Uiteindelijk kreeg hij van de stad Utrecht twee zware kanonnen te leen. Na terugkomst werden deze weer teruggegeven, om daarna door die stad als museumstukken te worden bewaard.

Doel van de reis was het kapen van Spaanse schepen, het kopen van porcelein in China en specerijen in de Molukken. Bovendien werden gegevens verzameld, waarvan Hollandse kaartenmakers dankbaar gebruik maakten.

Op 2 juli 1598 voer hij vanuit Rotterdam met een vloot van vier schepen uit. In totaal waren 248 mannen aan boord. Van Noort was admiraal en Jacob Claes van Ilpendam was vice-admiraal. Broer Cornelis van Noort voer ook mee, maar sneuvelde al na zes maanden.




In november 1598, bij de Straat van Magalhães, kwam het tot ernstige muiterij onder de bemanning, die werd aangevoerd door Van Ilpendam. Deze werd door Van Noort op een onbewoond eiland achtergelaten, maar de schermutselingen vertraagden de expeditie aanmerkelijk: pas op 29 februari 1600 was de Vloot door de Straat.



In een hevige storm verging één van de schepen met man en muis. Twee van de overgebleven drie schepen werden door de Spanjaarden tot zinken gebracht bij de Fillipijnen. Het enig overblijvende schip werd door Van Noort langs de Molukken, Borneo en Kaap de Goede Hoop gezeild om op 26 augustus 1601 in Rotterdam aan te meren. Aan boord waren toen nog 45 man.

Van het brons van één van de kanonnen die Van Noort mee terugbracht, werd later een aantal klokken voor het carillon in het Schoonhovense stadhuis gegoten. Op de grootste klok staat te lezen:

Myn schor geloey op reys, voor dapperen Van Noort,
Klinkt na een lange rust, thans in een fray akkoort

Olivier van Noort overleed in Schoonhoven op 22 februari 1627. Hij ligt begraven in de Grote- of Bartholomeuskerk van Schoonhoven.




Schoonhoven is een heel leuk stadje, als Aad met vrouw daar komt, altijd even langs Olivier, ach je hebt zoo je vaste klantjes niet ??






En nu iets uit 1698, een beetje hilarisch verhaal, wat een slimmerd die Olivier :

In 't jaar 1598 wierden alhier tot Rotterdam vier schepen uitgerust, om onder 't beleid van den dapperen Olivier van Noort een tourtje om den aardkloot te doen; dezelve raakte met horten en stooten eindelijk in de Straat Magellanes op 52 graden bezuiden de linie gelegen.

De eerste en tweede engte gepasseert zijnde, schermutseerde men een deuntje met de Antipodes of onze tegenvoetse volkeren.

Eindelijk raakte men in de Hongerhaven, daar de Spanjaarden eertijds Philipsstad gebouwt hadden, om de Straat of doortogt andere natiën te bedisputeren.
Vier bolwerken omringden deze stad; ze was verzien met een kerk, bij dewelke nog een galg stond om stroppelakoorde (1) met de Kettersche Indianen te spelen.

(1) Het woord stroppelakoorde is gevormd uit de Italiaansche woorden strappata en tratto di corda, waarmee een voormalige straf aangeduid werd, die hierin bestond, dat men den veroordeelde aan een touw aan zijn op zijn rug gebonden handen ophing en een of meer keeren plotseling liet neervallen.

Vier hondert man had deze stad tot bezetting, maar na dat ze er drie jaren huis gehouden hadden, was de leeftogt verteerd. De Indianen verdorven 't gezaaide en overmits er geen sekours of lijftogt quam, storven de Spanjaarden in haar kleederen. De Stad wierd vol stank. De overigen wierden gedwongen de stad te verlaten en yder een snaphaan op schouder hebbende, nam men de beenen op. Onderwege at men bladeren, struiken, wortels en vogelen.
Ten laatsten van 400 tot het getal van 23 vermindert zijnde (waar onder twee vrouwen waren) wilden deze ellendige menschen naar Rio de Plata trekken, maar men heeft nooit van haar meer gehoort. Een Spanjaart, Fernando genaamd, van dit gezelschap afdwalende en bij geval bij den Engelschen Candis rakende, heeft dit uitgebragt.

Olivier van Noort zette zijn Vyce-Admiraal hier te land om zijn oproerigheid, alwaar hij zekerlijk van de Wilden opgeknapt of van den honger verteerd is.

Eindelijk raakte men de Straat uit, in de Zuidzee en dus langs de kust van Chili zeilende, quamen zij in 't eiland La Mocha, alwaar de Indianen, op het gerammel van fleuiten, de bekers lustig lieten rond gaan.

Hier van daan zeilende, veroverde van Noort een schip en kort daar na nog een, als mede twee schepen die op zij lagen om te roeten; een bark staken zij in den brand.

Van hier stelde men kours na de Los Ladrones of Dieven-eilanden, alzoo genaamd om dat de Wilden zoo meesterlijk wisten te stelen.

Hier van daan voor de Baai La Baye rakende, trok men een bootsgezel monniks kleederen aan, waar door men van de Spaanschen zoo veel viktuaalje kreeg als men begeerde, maar de Spanjaarden eindelijk het bedrog merkende, was 't kats hoer, krabben en bijten. (Aad : kijven en schelden)

Hier van daan voort peurende, nam men een bark, als ook een Chinees schip en na het veroveren van nog een fregat quam men voor het eiland Manilla, grooter als Engeland of Schotland. Alhier wierden ze besprongen van twee schepen, die elk 300 last groot, tusschen de 4 en 500 man op hadden. Het gevegt ging hevig aan en duerde bijna den ganschen dag. Eindelijk zonk den Manilliaanschen Admiraal als een baksteen. Eenige Spanjaarden, die gevist wierden, hadden doosjes met briefjes vol bezweeringen in haar zak en zongen deerlijk misericorde.

Van hier raakte Olivier van Noort voor Borneo, maar 't spek stonk hier al mede. De Koning van dit eiland meinde uit zijn draagband te springen, om dat hij Van Noort niet konde bedotten.

De onze vertrokken van hier naar Joartan en van daar door de Straat Balam Buam na de Kabo de bone esperance, dat aards paradijs, die veilige toevlugt voor de Hollanders, die 't zaakje hier niet aan konnen kloeten.

Van hier zette hij zijn kours na 't eiland Ste. Helena en van daar na Rotterdam. Dus heeft dezen Held (Fernandus Magellanus, Francois Draak en Thomas Candis navolgende) in den tijd van drie jaren 't aardrijk rond gezeild.

Hij wierd met de zijnen alhier binnen Rotterdam den 6 Augusty 1601 blijdelijk verwellekomt.


En nu iets uit 1947, Aad moest kiezen uit 3 soortgelijke verhalen, heb er een gekozen uit een Rotterdams boek, een beetje trots verhaal, onze Olivier :

Het Steiger ofwel de Steiger was vroeger een water, dat van de Soetensteeg naar het Groenendaal liep en als haven dienst deed onder de naam Steigergracht. De aanduiding kwam van de z.g. Dordtse Steiger, een aanlegplaats, die zich uitstrekte van de Wezenstraat tot aan de ingang van de Oudehaven.

De Steiger was verdeeld in Smal Steiger, Kleine Steiger en Boerensteiger. De kade ten Westen van de Wezenstraat werd pas omstreeks 1600 aangelegd, terwijl van de Dordtse Steiger reeds in de veertiende eeuw sprake is. De stad kreeg het recht van vrij gebruik van die steiger in 1351, als beloning voor de goede diensten, aan hertog Willem V van Beieren verleend.

Aan het een of andere gedeelte van de Steiger moet Olivier van Noort hebben aangelegd, toen hij van zijn reis rondom de wereld terugkwam. Hij was op 2 Juli 1598 vertrokken met vier schepen, die een bemanning hadden van 248 koppen en hij keerde terug met slechts één schip, waarop zich nog 45 deelnemers aan de tocht bevonden.

Ten spijt van het feit, dat zijn koene reis geen geldelijk voordeel had opgeleverd, werd hij feestelijk ontvangen. Rotterdam heeft hem in ere gehouden, alhoewel hij geen Rotterdammer was. Olivier van Noort is te Schoonhoven gestorven en daar, wijl hij later in 's lands dienst was getreden, met praal begraven.

De kerk bewaarde lange tijd een der kanonnen, waarmede zijn schip bewapend was geweest. In het laatst van de achttiende eeuw is dit kanon tot klokkespijs versmolten, maar ter herinnering er aan werd op de klok het volgende opschrift aangebracht:

Mijn schor geloei op reis van dapperen van Noort
Klinkt, na een lange rust, thans in een fraai accoord.

Op een van de kanonnen werd ooit dit aangebracht:

De Werelts Ronde Cloot
Ben ick in drie jaren
Door avonturen groot
Met Olivier omgevaren

We zullen hier niet de helden gedenken, waarnaar tal van straten uit de binnenstad werden genoemd. Slechts het karakteristieke halen we even aan, zoals b.v. dat niet met zekerheid vaststaat, of Wijnhaven en Bierhaven genoemd werden naar de wijn en het bier, die er werden verscheept. Wat de Glashaven aangaat, deze heet werkelijk naar een glasblazerij, welke er gevestigd was. De Bierhaven heette vroeger ook wel Schijtebotershaven.


Aad vat het nog even zoo samen :

Olivier dreef een herberg met de naam "De Dubbele Witte Sleutels", aan het Marktveld. Olivier wist een aantal Rotterdamse handelaren en reders warm te maken voor de Magellaense Compagnie, een van de voorlopers van de VOC. De totale investering bedroeg dfl 200.000,=, de grootste geldschieters waren de Rotterdamse reder Gerrit Huygensz en zijn zoon Huych Gerritsz. Ook veel particuieren hadden ingeschreven voor dfl 150,=. De opbrengst, Olivier kwam dus met maar met 1 van de vier schepen terug, was maar net voldoende om de bemanning te betalen, hoe werd die betaald : simpelweg door dat ene schip te verkopen....

Van de reis is een reisjournaal overgeleverd en een briefje van Olivier :

Reisjournaal Olivier van Noort, 1602

gezicht op Rotterdam met de 4 schepen van Olivier van Noort:

De Eendracht, De Mauritius (op dat schip voer Olivier van Noort mee), De Hendrik Frederik en De Hoop

Brief Olivier van Noort, 28 augustus 1602

.....den ghansen cloet des eertbodems omme geseylt.....
Tja, en dan de echte details zoals die nu in 2002 bekend zijn :

In Olivier's boek Omzeiling van de ganse kloot des aardbodems lezen we dit over de doorvaart door de Straat van Magalhães, waar zij ergens 40 plaatselijke bewoners aantroffen :

We schoten de mannen dood, toen kwamen daarbij enige vrouwen en de kinderen en daar vielen velen dood en gekwetst, waarna wij vier knechtjes en twee meisjes meenamen, die enkele dagen later ook overleden

In Manilla ging het aldus :

De haven werd door Olivier geblokkeerd, hij had geluk dat het Spaanse admiraalschip door de Hollanders werd getroffen door een voltreffer, 200 Spaanse opvarenden probeerden zwemmend hun leven te redden, maar Olivier schreef : Allen die ons voor de boeg kwamen, werden met spiezen doodgestoken. En de rest die daar zwommen beschoten wij met kanonsgeschut. Meer dan 170 mannen werden zoo vermoord.

Olivier zelf wist met zijn schip te ontsnappen, een ander Hollands schip, met nog slechts 25 man, werd opgebracht. Alle opvarenden moesten zich eerst bekeren tot het ware Katholieke geloof en hunne ketterse dwalingen afzweren. Vervolgens werden zij allemaal gewurgd en liefderijk in gewijde (katholieke) grond begraven. De stoffelijke resten van één Hollander werden echter in zee gegooid, hij werd verdoemd en zou voor eeuwig als de Vliegende Hollander moeten blijven rondspoken. Met dank aan Olivier...

Na deze tocht van Olivier van Noort werd er vanuit Rotterdam nog een tocht georganiseerd, gefinancierd door o.m. Johan van der Veeken (link) :

In Juni 1598 vertrokken 5 schepen uit Rotterdam, met heel veel kanonnen aan boord, want het doel was Spaanse bezittingen te plunderen.

In de Straat van Magalhães (aldus de route van Olivier van Noort) was het voedsel op en moesten in 1 keer 100 man worden begraven. Slechts 1 schip draaide om en kwam weer veilig aan in Rotterdam. Van de 500 man konden het er maar 100 navertellen, inderdaad van het schip dat omgedraaid was.
Wat er precies met de andere schepen is gebeurd is niet helemaal duidelijk, een schip werd bij de Molukken door de Portugezen veroverd waarna iedereen werd vermoord. Een ander schip overkwam hetzelfde in Chili, nu door Spanjaarden. Een derde schip is vermoedelijk vergaan in de Stille Oceaan en het vierde schip ????

En toch werd toen de konklusie getrokken, het kan, je kunt naar de Oost, kort daarop werden de Nederlandse krachten gebundeld en werd de VOC opgericht (link), een van de eerste grote multinationals ter wereld.

Al snel doken overal Hollanders en Zeeuwen op, thuis redelijk streng in de leer, maar voor een goede handel hadden ze weinig scrupules :

Als ik de duivel kan vangen, dan zal ik hem inzouten om hem te verkopen, aldus het motto van veel van onze voorouders...

We voegen nog een citaat toe uit dit verhaal:

Nieuwstraat 5.

Dit is een zeer bekend huis. Het is het hoekhuis Grootemarkt zuidzijde en Nieuwstraat westzijde. Het komt reeds in 1578 als „De Sloetels'' voor, eenige jaren later als „ De Dubbelde Witte Sloetels", daarna ook als „De Dubbelde Sleutels".

Het werd den 20sten Juli 1591 gekocht door Olivier van Noort, den eersten Nederlander, die de aarde omgezeild is.

Deze oefende er toen reeds het herbergiersbedrijf in uit en zal er zijne plannen voor zijn wereldreis van 1598 ontworpen hebben. Spoedig na zijne terugkomst in het vaderland, zomer 1601, ging Van Noort in 's Lands dienst over en den 29sten Juni van het volgend jaar liet hij het huis bij volmacht verkoopen.

Op onze site hebben we ook nog dit verhaal:

Het schip De Liefde, een van de schepen van de uit Rotterdam vertrokken vloot van Mahu en De Cordes, belandde in Japan, het begin van Deshima

Klein citaat:

De weinige gezonden van de bemanning geraakten door het zware werk uitgeput. Ze begonnen te klagen en te morren. Ze verlangden naar huis. De Weert deed alles om het lot van zijn mannen te verzachten, maar van thuisvaren wilde hij niet horen.

Tot de 2de Decem­ber bleven de twee schepen in de baai; toen dwong een hevige storm ze deze te verlaten. De schepen dreven van elkaar. Ze hebben elkaar nooit weergezien.

Toen de Geloof half December in een baai voor anker lag, kwam een sloep langszij. Eerst dacht men dat het een sloep van de Trouw was, maar spoedig bleek dat het vaartuig van een der schepen van Olivier van Noort afkomstig was. Deze was enige tijd na Mahu eveneens met een vloot voor een lange tocht uitgevaren. De Weert wilde zich gaarne bij Van Noort aansluiten om gezamenlijk in de Grote Oceaan de vijand te bevechten. Maar Van Noort weigerde kort en goed de Geloof van volk en voedsel te voorzien.
De Weert zag zich nu door honger gedwongen naar de Pinguineilanden te varen, waar men zoveel mogelijk vogels ving.

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....