|
(klik op deze tekst om een voorgeadresseerde mail te openen) |
Terug naar het Engelfrieten overzicht |
|---|
| Naar beneden |
|---|
dit verhaal is een exakte kopie van het verhaal van Alex den Ouden, klik maar even op deze link
Koninginnedag, in de jaren 1920 en 1930
jullie zullen begrijpen dat we het belangrijk vonden om dit verhaal ook op onze eigen site te hebben
Koningin Wilhelmina
We putten uit het fenomenaal geheugen van Alie Engelfriet-Boogaard
Op 31 augustus was Koningin Wilhelmina jarig en vierde Nederland feest. In Rotterdam werd er altijd heel veel aan Koninginnedag gedaan. Iedereen vierde het feest in z'n eigen buurt. Het hoogtepunt was 's middags de Optocht van versierde wagens en auto's. Een uur van te voren zat je als kind al op het stoepje te wachten; en maar schik hebben en oranjeversjes zingen. En dan .... ja daar kwam dan eindelijk de optocht. Wat was dat ieder jaar prachtig, er werd overal luid HOERA geroepen en in de handen geklapt. Het was net één groot familiefeest.
In de optocht reden ook wagens mee, die deden gelijk aan reclame. In de Zwartjan was de behangwinkel van Van der Hulst. Hij had op zijn wagen staan: "Uw Leven Lang, Hulst Behang". Ook de kolenhandel van De Man had zo'n tekst: "De Kolen Van De Man, Heb Je De Meeste Warmte Van". Oh en, prachtig versierd, een auto van de Dameshoedenwinkel van Nelly van der Meer, op die auto stond een mooi krullerig versierd bord met daarop: "Ik Ga Weer, Naar Nelly Van Der Meer".
Ach ja, de kneveling van feestvreugde door de commercie die in onze dagen elke volksfeest ongenietbaar maakt, die was er destijds nog niet. Dit is toch volkomen onschuldig?
Zo'n twee tot 3 weken van te voren werden er al voorbereidselen getroffen voor het versieren van de straten voor 31 augustus. Elk jaar was het weer de vraag hoe 't allemaal geregeld moest worden en hoe de straat versierd zou worden. Elke bewoner zorgde voor zijn eigen stukje straat (en niet dat van de buren!).
De Kromme Wiekstraat, wondermooi versierd ter gelegenheid van Koninginnedag, 31 augustus 1925.
Natuurlijk moest eerst het geld geregeld zijn, het moest allemaal van centen en dubbeltjes bij elkaar gespaard worden! Maar zo'n straat was vindingrijk, hoor! De mannen zaagden en timmerden, de vrouwen naaiden van allerlei lappen de vlaggen, grote en kleine, en de kinderen? Die plakten allerlei versierselen in en op elkaar. Het was een grote gezellige boel!
Zo duurde het wel een paar dagen eer een straat helemaal klaar was met het versieren. Mijn vader ging dan 's avonds met ons kijken naar de straten waar ze bezig waren, om te zien hoe mooi ze wel worden. Wij als kinderen vinden dié - nee, diè straat het mooiste. Ja, dié straat zal wel (volgens ons dan) de eerste prijs krijgen. Er worden namelijk drie prijzen weggegeven. De grootste cup is de "Eerste Prijs", dan de "Tweede prijs" en tenslotte de "derde prijs". Die bekers worden steeds kleiner.
De Kromme Wiekstraat, 31 augustus 2000. We staan in de Jacob Catsstraat en kijken naar het noordwesten.
Ik zie de versierde straten in mijn buurt (het Pijnackerplein) nu nog voor me. Het waren er best veel, hoor, die er versierd werden. Je had altijd de Vinkenstraat en de Rietvinkstraat en de Meidoornstraat en de Wilgenstraat en de Wiekstraat en de Kromme Wiekstraat en de Ooievaarstraat en de Tochtstraat en de Schoonoordstraat en de Bloklandstraat en de Snellemanstraat en de Raephorststraat en de Heer Vrankestraat. Om de mooiste te noemen, er waren er wel meer, ja zeker weten.
Ons Pijnackerplein werd niet versierd, wel heeft bijna elke bewoner een vlag buiten hangen, wij ook. Op de Muziektempel wordt op Koninginnedag óók een vlag gehesen. Anders nooit, want het is een heel karwei. Het gaat als volgt: zes jonge kerels gooien een touw om de top en klauteren via het touw met vlag en al naar boven. Als de vlag erop staat, wordt er alvast gezongen: "Oranje boven". En 's avonds is er muziek in de Tempel, haast iedereen heeft een lampion meegebracht, met kaars erin, wat was dat sprookjesachtig!
De avond voor Koninginnedag zocht mijn moeder de oranje sjerpen en haarstrikken op, ook oranje strikjes voor mijn vader, voor op zijn colbertjasje. Mijn moeder had zelf ook een oranje strikje op haar japon. Er waren wel mensen die een rood-wit-blauw strikje hadden, maar mijn moeder vond oranje beter passen.
Op Koninginnedag werd overal op straat gezongen. Meestal verzen uit Valerius' Gedenkklank, zoals "Wilt heden nu treden ...." en "Ik heb u lief mijn Nederland" en "Gelukkig is het land". Maar na elk vers klonk altijd weer het "Oranje boven, leve de Koningin", want het was per slot van rekening Haar Feest.
Toen ik een wat groter meisje was, zo 14 of 15 jaar, deden wij met Koninginnedag natuurlijk weer andere dingen. We gingen dan 's middags met een hele club jongens en meisjes naar de Coolsingel lopen. Daar begon om 2 uur namelijk het zingen van Oranjeversjes. Er was een dirigente, mevrouw Grimberg-Huyzer, nu die had het in haar vingers hoor! Ik zie haar nog staan, onderaan de trappen van het Beursgebouw, want wij stonden dus allemaal òp die trappen. Zij op een verhoginkje met lessenaar, voor haar de muziek en in haar hand een stokje, natuurlijk.
Sommige dingen veranderden niet. Dit is mevrouw Grimberg-Huyzer, die het zingen op Koninginnedag leidt. Andere dingen veranderen wel. De opname dateert uit de jaren 1950, toen Juliana onze Koningin was. Op het balcon van het Stadhuis staat de Burgemeester naast de Koningin. Jawel, hij heeft een liedboek in de hand en zingt uit volle borst mee.
Er stonden honderden jongens en meisjes, en onderwijl allemaal kletsen en lol trappen natuurlijk. Maar zij klapte in haar handen en tikte met haar stokje op de lessenaar en dan was er ineens stilte. Natuurlijk begonnen we met het Wilhelmus, de eerste twee verzen en je kende die allemaal. Er was ook een orkest bij, prachtig hoor. Maar als mevrouw Grimberg in het zingen een foutje hoorde, nu, dan tikte ze streng met de stok op de lessenaar en zei: "Overnieuw! en beter op de muziek letten!" Ze had een flink luide stem en wat deed je dan je best, want het moest wel mooi, voor Koninginnedag.
Er waren heel wat versjes die we zongen:
Het land waar ik geboren ben,
Waarop mijn wieg eens stond,
Ik de eerste voeten heb gezet,
Dat is mijn Vaderland
En daarna natuurlijk "Oranje boven, leve de Koningin", dit werd na elk versje gezongen. Ik zal nog wat verzen noemen, de ouderen kennen ze vast nog wel:
't Is plicht dat iedere jongen,
voor zijn geliefde Vaderland,
Zijn beste krachten wijdt,
etc etc
Voor meisjes waren niet zo veel versjes, maar elk meisje zong gewoon mee, want meisjes dienen toch zeker ook hun beste krachten aan 't Vaderland te wijden? Wat we heel graag zongen, vanwege de sinaasappelen:
Heb je wel gehoord van de zilv'ren vloot,
De zilv'ren vloot uit Spanje,
Die hadden de Spaanse matten aan boord,
En appeltjes van Oranje.
Piet Hein, Piet Hein,
Piet Hein, zijn naam is klein,
Zijn daden benne groot,
Hij heeft gewonnen de Zilvervloot.
En dan werd die laatste regel herhaald met een juichende uithaal die je zo lang mogelijk probeerde te rekken. Of:
Waar de blanke top der duinen
schittert in de zonnegloed
en de Noordzee vriendelijk bruisend
Neerlands smalle kust begroet
juich ik aan het smalle strand
'k Heb U lief mijn Nederland
In plaats van "Oranje boven, leve de Koningin" werd er ook wel gejuicht: "Oranje boven, leve ons Willemien".
Je zong er nog veel meer, bijvoorbeeld "Gelukkig is het land dat God de Heer beschermt" en "Wilt heden nu treden voor God de Here" en "Hem boven al loven van harte zeer" en "Wij willen Holland houen" en "Ons Holland fier maar klein" etc. etc. Jullie zullen wel denken, kenden die kinderen al deze liederen dan uit het hoofd? Wel, mevrouw Grimberg riep wat er gezongen moest worden, nou en wij dan maar zingen. Op de scholen werd heel veel gezongen, Vaderlandse versjes natuurlijk, en ook thuis natuurlijk. Er was nog geen televisie en veel mensen hadden ook geen radio. Zo leerde je ze wel, die liedjes. En was er eens een versje dat je niet kon, nu dan maakte je wel dat je het het volgend jaar wél mee kon zingen!
Het laatst werd vanzelfsprekend weer het Wilhelmus gezongen en ook "Mijn Schild ende Betrouwen, Zijt gij O God mijn Heer". Dat werd heel langzaam en plechtig gezongen en was dat uit, dan bleef het even doodstil en dan riep mevrouw Grimberg met haar luide stem: "Leve de Koningin, hiep hiep hiep HOERA" en dat wel 5 of 6 keer achter elkaar. Prachtig joh.
En dan vlug, gauw weer op huis aan, want er moest bijtijds gegeten worden: 's avonds was er vuurwerk op het Prinsenhoofd bij de Maasbruggen en daar ging je natuurlijk kijken. Dat was immers het sluitstuk van Koninginnedag, zo mooi, die vuurpijlen. Er werd veel geklapt en gejoeld en hoera en Oooohhhhhhh geroepen. En dan kwam het slotspektakel, dat was altijd een verrassing. Vaak was het een kroon of een grote "W", maar elk jaar weer anders. Als dat stuk ontstoken was, bleef het even stil en dan ontplofte het met een enorme knal. Er werd daar ook weer gezongen. Nou, en dan, doodmoe maar helemaal gloeiend en voldaan terug naar huis. Tegen dat je thuis was, liep je op je laatste benen, zooooo moe. En de volgende ochtend, 1 september moest je weer naar school. Een enkele keer had je geluk, kon je een beetje uitslapen, viel 1 september op een zondag en hoefde je pas op 2 september weer naar school.
's Avonds zag je wel eens dronken mannen, of iemand die gewond was bij een vechtpartij. Dan vroeg ik wel eens aan mijn moeder: "Hoe kan dat nou, want de Koningin is toch jarig? Het is toch feest?" Het antwoord luidde dan: "Ach kind, die menschen houden niet van de Koningin, maar wij wel".
Zo, hebben we eens een Koninginnedag meegemaakt zoals dat hoort. Vol oprechte feestvreugde. Bedankt, Alie, dank zij jouw verslag stonden we er met de neus bovenop!
Dat Alie's verhaal Koninginnedag voor-de-oorlog heel levendig voor ons oproept, blijkt wel uit de reacties die we ontvingen. Bijna iedereen blijkt aan die dag bijzondere en bijzonder goede herinneringen te bewaren. Da's niet zo verwonderlijk als je bedenkt, dat het leven toen tamelijk somber, sober en gelijkvormig was. Met Koninginnedag mocht je eindelijk eens uit de band springen en de kindertjes van toen deden dat graag (maar wel in 't nette, hoor).
Voor andere mensen was Koninginnedag juist een dag van je uit de naad werken. Zo kregen we van Jan van der Sluis het volgende ontroerende verhaal toegezonden:
Het was plm 1936, veel mannen zaten zonder werk. Mijn vader werkte in Schiedam bij de Havendijk op een vatenfabriek .... elke dag op de fiets van Vreewijk naar Schiedam. Hij was echter ook dirigent van drie muziekverenigingen tegelijk, waar hij ƒ 3,50 per week voor kreeg (maar waar hij ook met de hand veel muziek voor moest overschrijven).
Op Koninginnedag begon hij 's ochtends met Excelsior, de optocht voor de kinderen. Rozetten op de schoenen, bamboestokjes en sjerpen enz. Dat leverde ƒ 5,= voor de dirigent. Dan 's middags de Don Kozakken ruiters, op het oude Feijenoord-terrein aan de Kromme Zandweg. Muziek maken en alsmaar rond het veld marcheren. Het orkest ving ƒ 20,= en mijn pa weer ƒ 5,=. En dan 's avonds een concert, op het Heemraadsplein of op het Pijnackerplein (waar we een keer met het hele orkest door de vloer van de muziektent zijn gezakt en de bassist zijn gebit in tweeën kreeg en een stel bloedende lippen) of op de Leede. Dit concert werd betaald door de gemeente, het orkest kreeg opnieuw ƒ 20,= en pa ƒ 5,=. Tenslotte werd er gespeeld tegen donker bij het vuurwerk. Dat leverde òòk nog eens 5 piek en dus had hij alles bij elkaar voor die ene zware dag ƒ 20,= binnengeworsteld.
Ik weet nog goed, we kwamen 's avonds laat thuis; en moeder was erg nijdig omdat we de hele dag weg geweest waren. Toen Pa z'n ƒ 20,= op tafel lei was het zo over. Hij verdiende toen op de fabriek in Schiedam per week ƒ 21,= en onze huur was per week al ƒ 6,=, snappie?
Jan maakte dit allemaal van heel nabij mee. Hij speelde namelijk mee in alle drie de orkesten die zijn pa leidde, en nog op verschillende instrumenten ook. Dat was gewoon een stukje familie-service, als het ware. Ontbrak er een instrument? Dan zetten we zoon Jan in!
Alex den Ouden voegt er op zijn eigen site (link) nog het volgende aan toe : ..... beschrijft Alie Engelfriet-Boogaard haar herinneringen aan Koninginnedag in de jaren 1920 en 1930. Een ijzersterk verhaal, waar we tóch nog wat aan toe willen voegen.
N.B.
Alle onderstaande foto's en muziekjes zijn rechtstreeks gedeeplinked naar de site de Rotterdammers
Alex : een dikke zoen op beide wangen van moeder Alie....
Alie beschrijft, hoe er op Koninginnedag alom gezongen werd. Zij schrijft: Wat we heel graag zongen, vanwege de sinaasappelen, was:
Heb je wel gehoord van de zilv'ren vloot,
De zilv'ren vloot uit Spanje,
Die hadden de Spaanse matten aan boord,
En appeltjes van Oranje.
Piet Hein, Piet Hein,
Piet Hein, zijn naam is klein,
Zijn daden benne groot,
Hij heeft gewonnen de Zilvervloot.
En dan die laatste regel herhalen met een juichende uithaal, die je zo lang mogelijk probeerde te rekken.
Wij weten precies wat Alie bedoelt. Zeer aanstekelijk lied. Wil je 't nog es horen? Dat kan, we hebben het als een wav-bestand op de website staan. Klik hier (50 seconden, 337 kB).
Dansen bij het draaiorgel op Koninginnedag, hier in de St Mariastraat
Ach ja, het straatorgel. Wil je echt lekker dansen, draai dan dit wav-bestand eens af (45 seconden, 313 kB).
Alie had het ook over mevrouw Grimberg-Huyzer, en het gezamemlijk zingen van Oranjeversjes op de Coolsingel. De samenzang werd ingezet - vanzelfsprekend - met het Wilhelmus. Ken je het nog? Wil je 't nog es horen? Dat kan, we hebben ook dit als een wav-bestand op de website staan. Klik hier (1 minuut 38 seconden, 667 kB).
De transportfietsen race op Woudenstein op Koninginnedag
|
wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker .... |
| Terug naar de top |
|---|
