We mogen opnieuw putten uit het onuitputtelijk stalen geheugen van Alie Engelfriet-Boogaard
Alie moet van haar moeder boodschappen gaan doen op de Zwartjanstraat. Ze krijgt een portemonnaitje met geld mee. Moeder zegt er wel bij "Goed op je geld letten, hoor kind!" Maar eigenlijk is die waarschuwing overbodig, want Alie is een kien meidje en ze weet precies wat waar te halen is. En opletten? Reken maar!
Alie woonde destijds aan het Pijnackerplein. Ze trekt de huisdeur achter zich dicht en huppelt vrolijk onder de mooie bomen van de Gerard Scholtenstraat naar de Bergweg. Hier linksaf en even later staan we met haar aan het begin van de Zwartjan. Even oversteken, en dan kan het boodschappen doen beginnen!
Eerst even kijken bij Winkelman, daar ligt toch altijd zo'n heerlijk gebak, en koekjes, en chocolaadjes. We kijken wel maar we kopen er niks, want een klein eindje verder heb je de winkel van Verkade. Die verkoopt uitsluitend Verkade-spullen en is goedkoper. Kijk, de etalage ligt helemaal vol en hier moet ik even een pakje lange biscuitjes kopen. Die zijn toch zo lekker! Zaterdagavond maakt mijn Moeder altijd chocolademelk en daar krijgen we dan zo'n biscuitje bij. Er zit kaneel met suiker op, het kost 13 cent per pakje.Op de hoek van de Zegwaardstraat en de Zwartjan is een grote winkel met huishoudelijke voorwerpen, de winkel heet Iburg. De etalages staan vol met potten, pannen, serviesgoed enz. Dat vind ik mooi, daar blijf ik altijd lang staan kijken. Je ziet steeds meer in die etalages, hoe langer je kijkt. Ze verkopen er ook losse kopjes. Nu breekt er thuis natuurlijk wel eens een kopje of zo. Als dat zo is, moet ik gelijk 6 kopjes kopen à 5 cent, dan kunnen we er weer een tijdje tegen. Moe zegt: "Kies jij de mooiste maar uit" nou en dat kan ik goed hoor! Op de toonbank staat een grote mand en daar liggen allemaal losse kopjes in. Daar zoek ik dan de mooiste uit. Hèèl voorzichtig natuurlijk, stel je voor dat ze zouden breken! Voor mijn zes zelf uitgekozen kopjes betaal ik 30 cent en ik doe ze tevreden in mijn hengseltas, wat ben ik blij dat ik zo goed geslaagd ben .... Bij de nieuwe kopjes hebben we natuurlijk geen echt bijpassende schoteltjes. Weten jullie hoe mijn Moeder zo'n verschillend stelletje noemt? Zo'n kopje met een anders gekleurd schoteltje? Dat heet volgens haar een "rok en bloesje".
We zijn nog lang niet klaar met de boodschappen, dus gauw terug naar de Zwartjan. Een stukje voorbij de Zegwaardstraat heb je slager Van der Putten, ook al zo'n mooie etalage! Er naast heb je een paar winkels, daar komt steeds weer wat anders in. Die liggen misschien niet zo goed, dat het alsmaar niet wil lukken. Denkt Moe.
Zo, dan komen we bij - heel gek - twee slagers pal naast elkaar. En toch doen die het allebei wél goed. Kijk, de een heet De Vrijer en de ander Stolk. Nu, bij die laatste is mijn Moeder klant en daar ga ik voor mijn Vader zure zult kopen, dat vindt hij lekker, hè, het kost wel 12 cent per ons. "Geeft U mij maar een half pond zult, Slager". "Dat kost dan 30 cent, juffrouw Alie". Op de woensdag moet ik vaak naar Slager Stolk om gehakt te kopen, "Twee pond runder en 2 pond varkensgehakt en wilt U het wel mengen, alstublieft, slager?"
Verder, naar De Gruijter. Een kruidenierszaak met als spreuk: "Én betere waar én 10 procent, alleen bij de Gruijter". Dat van die 10 procent, dat gaat zo. Als je bij de kassa gaat betalen dan krijg je een kassabon met het bedrag erop. Die moet je bewaren en als je dan voor 10 gulden bonnen bij elkaar hebt gespaard, kun je ze inleveren bij de juffrouw aan de kassa. Dan krijg je zomaar 1 gulden terug. Die gaat gelijk in een spaarpotje.
Bij kruidenier Luijendijk moet ik zaterdags altijd 2 kilo olienoten kopen. Eén kilo kost 13 cent, 2 kilo 25 cent en dus kopen wij altijd 2 kilo. Da's mooi bespaard! Zaterdagavond spreidt Moeder kranten uit op tafel en dan allemaal aan het olienoten pellen en daaronder vertellen en kletsen, gezellig hoor!
Vlak bij het eind van de Zwartjan zit nog al weer een slager en die heet Van Kleef. Als mijn Moeder erwtensoep wil gaan koken, dan gaat ze zélf naar Van Kleef om alles voor de erwtensoep te halen. Want Van Kleef is goedkoop, maar je moet er heel goed op de kwaliteit letten. Dat doet ze liever zelf, mijn Moe.
En dan op de hoek van de Jacob Catsstraat met de Zwartjan, de Ceejamin. Daar komen wij maar weinig hoor, we kopen er eigenlijk alleen van die kaakjes met chocola erop, als er getracteerd moet worden bij een verjaardag. Want een half pond van die kaakjes kost wel 25 cent.
Goed, onze tas begint al aardig zwaar te worden, maar dat deert niet. We steken over en wandelen terug langs de linkerkant van de Zwartjan.
Kijk, daar heb je Van Buren, die verkoopt heerlijke moorkoppen voor 5 cent, 6 voor 25 cent. Ik zeg altijd tegen Moe, dat ze er beter zes voor me kan kopen, is toch goedkoper? En dan de schoenwinkel van Van Haaren. Koop je daar schoenen, krijgen de kinderen altijd een ballon, daar staat "Van Haaren" opgedrukt. Vlakbij zit de schoenenzaak van Van der Torren, maar die is duurder; daar verkopen ze ook schoenen met steunzolen erin. En hebben ze geen ballonnen. Eng hoor.Nog een klein stukje en dan zijn we op de hoek van de Tweede Pijnackerstraat. Die gaat Alie in, om zo weer met haar tas vol boodschappen terug te gaan naar huis. Op de hoek van de Tweede Pijnackerstraat gluurt ze nog gauw even in de etalage van de winkel van Van Aarsen, die daar zit. Hij verkoopt kolenkachels en haarden en repareert ze ook. Op de pui van de winkel staat een spreuk: "Van Aarsen uit de Zwartjàn, is de beste vakmàn".
Op de hoek van de Pijnackerdwarsstraat kijkt Alie nog even om, zwaait naar ons, en hup! dan is ze verdwenen. Bedankt voor een gezellig tripje Zwartjan, Alie!
Als dank heeft Aad ook nog 2 foto's gevonden van de Zwartjan, zegt het nog iets, of bij iemand anders natuurlijk ?
We ontvingen de volgende reaktie:
Bijgaand stuur ik u twee foto's van het dameshoedenatelier dat van 1929 tot 1951 in de Zwartjanstraat was gevestigd. De toenmalige eigenares moest wegens omstandigheden naar Den Haag verhuizen en was gedwongen de zaak te verkopen.
't Lijkt me leuk deze foto's bij de verzameling Zwartjanstraat te plaatsen, hoewel de context van de zaak niet duidelijk is.
Naast de hoedenzaak (het atelier was achter de winkel) was aan de ene kant een drankenzaak van Heck gevestigd. Aan de andere kant was vermoedelijk een kaashandel(?).
Zelf woonde men niet bij de zaak maar enkele huizen verder, aan de overkant (nummer 103), recht tegenover de Zegwaardstraat.
In het huis naast hen was in de voorkamer herenkapper Gommers gevestigd. Ook met deze mensen is men levenslang bevriend gebleven.
Het huis van deze familie werd eerder in de oorlog gebombardeerd; alleen de trap waaronder zij schuilden stond nog overeind. Er moet ergens nog een krantenfoto hiervan in huis zijn, maar waar?
Vandaar de noodgreep om een zaak in de voorkamer van hun nieuwe huis te beginnen. Dat was een rijtje woonhuizen tussen winkels. Deze panden staan er nu echter niet meer.
In de oorlog was de verloofde bij hen ondergedoken. Schuin tegenover hun huis was de zaak van Iburg, waarvan men wist dat deze banden met de NSB onderhield. Wanneer de onderduiker af en toe wat broodnodige frisse lucht wilde scheppen of ergens op bezoek ging, vermomde hij zich als vrouw en stapte zo wat minder herkenbaar de deur uit...
Wennie de Haan
modeatelier dameshoeden
Zwartjanstraat 95b - Rotterdam
daar gevestigd tussen 1929 - 1951
Het interieur en de etalages + ingang
