Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER

---

Johannes Henricus van der Palm

Bij de omwenteling van 1795 in Zeeland en de Zeeuwse hoofdstad speelde de burger Johannes Henricus van der Palm een voorname rol. In 1763 werd de zoon van de Rotterdamse kostschoolhouder Kornelis van der Palm, wiens naam in de Nederlandse onderwijsgeschiedenis zal bewaard blijven door zijn antwoord op de prijsvraag van het Zeeuws Genootschap der Wetenschappen te Vlissingen geboren. Bij zijn vader kon hij de gunstige werking van een goede schoolinrichting van jongs af aan waarnemen. De belangstelling voor het onderwijs zou hij niet verliezen, toen hij in een geheel andere kring terechtkwam. Daarbij stond hem het vaderlijk voorbeeld voor ogen.

De stedelijke regering van Rotterdam begiftigde in 1778 de toen vijftienjarige jongen met een plaats in het theologisch en literarisch Statencollege, een instelling ten behoeve van onbemiddelde studenten. Te Leiden onderging hij vooral de invloed van de oriëntalist H.A. Schultens, naar wie hij later zijn langst in leven gebleven zoon noemde. Tot welke godsdienstige richting Van der Palm behoorde, wist zijn kleinzoon en biograaf Beets niet met zekerheid te zeggen. Zuiver orthodox is hij echter in de ogen van Beets niet geweest. Zeker is, dat de vereerde Schultens op een gespannen voet met de Dordtse rechtzinnigheid stond. Een ander van zijn leermeesters Broërius Broes, die later ook Van den Ende zou onderwijzen, wekte de vijandschap van dat kamp door de voorrede bij de uitgave der catechismuspreken van Curtenius. In elk geval draagt de doelstelling van het onderwijs, zoals Van der Palm die in navolging van het Nutsrapport formuleerde, een niet zuiver orthodox karakter.

Tijdens de restauratie van Willem V stond hij als predikant te Maartensdijk in Utrecht. Om zijn patriottische gevoelens vond hij het geraden, vóór de aankomst van de Pruisische troepen de wijk te nemen. Na enige omzwervingen kwam hij 1 januari 1788 in betrekking, - o ironie van het lot - , bij de prinsgezinde aristocraat Van de Perre te Middelburg. Deze was, blijkens zijn liefhebberijen, een kenmerkend vertegenwoordiger van de Verlichting. Verschillende verenigingen waren door hem opgericht, om de ontwikkeling der gegoede burgerij in de stad te bevorderen en tegelijkertijd goede leermeesters voor de Middelburgse jeugd aan te kweken.

Van de Perre droeg de jeugdige predikant op, zijn godsdienstoefeningen te leiden, hem behulpzaam te zijn bij zijn wetenschappelijke nasporingen, toezicht op zijn bibliotheek en verzamelingen te houden, en lessen aan mannelijke en vrouwelijke belangstellenden te geven. Maar uitdrukkelijk stelde de Zeeuwse mecenas de eis, dat geen gevoelens mochten worden ingeprent, die tot ondermijning der gevestigde en toen weer herstelde constitutie der republiek zouden kunnen strekken. Van der Palm bleef na de dood van Van de Perre in dienst van diens weduwe. De laatste stierf in augustus 1794. Enige maanden later stelde hij zich aan het hoofd van de omwenteling in Zeeland en speelde een belangrijke rol bij de onderhandeling met de Fransen. Daarmee was zijn politieke loopbaan, die zulk een glansrijk verloop zou hebben, begonnen. Weldra nam hij zitting in het bestuur der stad Middelburg en kort daarop werd hij aangesteld als scholarch in de plaats van een vertegenwoordiger van het oude regime.

---

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....